Главная / Маданият / Келин булсаммикан ёки руза тутсаммикан?

Келин булсаммикан ёки руза тутсаммикан?

kelin-ruzaБолалигимдан хар йили Рамазон ойида 30 кун рузани тулик тутиб келганим учун руза тутмайдиганлар кузимга галати куринарди. Бирор кун рузани казо килганларга эса «иродасиз» деб «тамга» куярдим. Аммо хали бола эканлигим, хаётнинг аччик-чучугини татиб курмаганим менга панд берган экан.

Агар уша пайтда менга кимдир «Кун келиб, узинг хам рузаларни казо киласан» деганда, шубхасиз, у одам билан муроса килмаган булардим. Аммо кунлар, ойлар ва йиллар утиб, мен хам улгайдим. Кизлик унвонидан махрум булиб, келинлик макомига эришдим. Келин булиш кийин дейишганида бу дангасаларнинг бахонаси холос, деб уйлардим.

Аммо шахсий тажрибамда синаб курилгандан кейин уша машхур фикрга мен хам кушилдим. Келинликнинг гашти ва муслиманинг одати куёшдан аввал уйгониш. Бу кийин иш эмас, чунки хамиша шундай булган. Аммо кизлик уйимизда бомдод намозини адо этиб булиб, Куръон укиб, саловат айтиб, куёш чикишини кутиб утирардик.

Кейин эса суннатга мувофик кайлула уйкусидан бахраманд булардик. Яна хамма билан баравар туриб, ишга, укишга кетаверардик. Бирок келинликда хаммаси узгача булди. Бомдод азони айтилиши билан тахорат олиш учун эмас, куча ховлига сув сепиб супуриш учун шошилиш керак. Чунки эркаклар масжидга утаётганда эшик олди аллакачон сув сепилиб, супурилган булмоги даркор!

«Алхамдулиллах, кутулдим» дейсиз, тонг коронгусида зурга кузингиз илгаб, кучаларни супуриб булгандан сунг, энди намоз укисам хам булади, деб тахоратга шошасиз. Аммо уйдагилардан кимдир ховлига чикади:
― Халиям ховлига сув сепмадингизми, тонг ёришай деяпти.

Хуп, дейсиз-у, челакка сув тулдиришга тушасиз. Ичингизда эса потирлаётган куш каби «Бомдод казо булмасайди» деган тахлика бор! Эсонлик билан катта ховлига сув сепилди, супурилди. Югуриб хаммомга ошикасиз.

«Келин, чой кеч коляпти-ку, биз бу пайтда нонушта киламиз». Кани, хаддингиз сигиб, намозга кеч коляпман, деб айта олсангиз. Айтолмайсиз. Чунки бу хонадонда хеч ким умрида бирор ракъат намоз укимаган. Додингизни тушунишмайди. Хуллас, нонуштага берилган «буюртма»ларни бажариб карасангиз, куёш уфкдан бош кутариб турибди.

Кайфиятингиз – бир тийин. Чунки шу ёшга кириб, бирор марта уйгок була туриб намозни казо килмагандингиз. Бу хонадонга битта катта «минус». Мехрингиз бир оз камайди. Килмокчи булган хизматларингизни хаёлингизда санай бошладингиз. Иштахасиз нонушта дастурхонига утирмокчи буласиз. Ахир у сизнинг шундай катта йукотишлар эвазига тайёрлаган нонуштангиз, сиз унга хаклисиз.

Аммо дастурхонда аллакачон хеч нима йук! «Келин, эрингга олиб куйганмидинг, бизникида шунака, катта-катта ейилади, катта-катта иш килинади. Колмаган булса, бошкалатдан пиширасан». Йиглаворишимга озгина колди. Чунки ишга кетадиган вакт булиб колган. Хадемай, турмуш уртогим уйгониб, нонуштага утиради.

Шоша-пиша яна ошхонага кираман. Мактанмай-ку, яхшиям пазандаман, бир зумда йук нарсани бордай килиб, яна нонушта тайёрлайман. Хаммомдан чикиб, нонуштага утирган хужайиним «Кук куйлагимни дазмоллаганмисан?» деб сураб колди.

«Йук, оки тайёр, кукини кеча кечкурун ювгандим-ку!» дейман гунохкорона. «Мен кукини кияман бугун, тез-тез бул, ишга кеч коламан». Эндигина огзимга солмокчи булган лукмамни кайтариб жойига куяман. Хонамга кириб, тез-тез дазмол ураман.

Нонуштани хотиржам тамомлаб, кайтган эрим мендан сурайди : «Ишга бирга кетамизми? Пешинга овкат килиб булдингми?» Уйда шунча одам була туриб, узим емайдиган пешиндаги овкатни мен пиширишим кераклигини эшитиб, бакирворай дедим.

Узи бомдодни казо килганимнинг алами хам етиб турганди. Йук, хали, дея олдим, холос. Булмасам, узинг кетарсан, тузукрок овкат килгин. Мантими, чучварами. Бупти. Эримнинг огзидан шунчаки чикиб кетган бу икки суз, менинг уч соат вактимни олди. Нонуштани килишга улгурмадим, факат идишларини ювдим, холос. Орада пешиндаги овкат 12 га тайёр булиши кераклиги хакида буйрук олдим.

«Келин, дарвозахона хозир салкин, жойни уша ерга тайёрланг». Мен довдираб колдим. Куп каватли уйда яшаганимиз учун таом ейиладиган жой «кучиб юриши»ни биринчи куришим эди. «Хуп» дедим-у, нима килиш кераклигини кайнимдан сураб олдим.

Ертуладан гилам олиб чикиб, дарвозахонага солиб, устига айвондан хонтахта олиб келиб, ёнига туртта курпача олиб чикиб солиш керак экан. Ха, айтишни унутибман, бу хонадонда озодаликка жуда катта ахамият берилар экан. Хар сафар овкатдан сунг дастурхон ювилиб, келаси овкат махалгача дазмолланган булиши керак. Хуллас, амаллаб тушликни килиб олдик.

Тугрироги, мен учун бу хам нонушта, хам тушлик булди. Корним очиб кетганидан келинлар уялиши керак, деб уйламабман хам, уйдагилар айтишганидек, «катта-катта» еяверибман. Пешинги идишларни ювиб булдим. Бугун ишхонадан гап эшитишим аник. Майли, деб уйладим, тез намозларимни укиб олсам, кечроккача ишлаб келаман.

Энг мухими уйдагиларни хурсанд килдим. Пиширган чучвараларимни хомлигида санамаган эдим, аммо уйлаганларим бир тийин булиб чикди. Чунки мен хали тахорат олмай туриб, кайнонам ишдан келдилар. Бу катта, 13 кишилик хонадонда битта кайнонам кучада ишлайдилар, колганлар уйда тирикчилик килишади. Уларга олиб куйилган таомни тез иситиб, алохида жой тайёрлаб кунгилларини олдим. Яна идишлар ювилди. Менга кийин булгани, бизнинг куп каватли уйда булгани каби бу ерда иссик сув йук. Идишлар, сув иситилиб, ёзнинг иссигида хам, кишнинг совугида хам,  ховлида ювилади.

Хуллас, пешин вактидан хам огиб бораётган бир пайтда, кайнонам, «Келин, куни билан нима килдингиз? Деразалар артилмабди-ку!» деб колдилар. Куни билан нима килганим хакида уйлаб колдим. Овкат!

«Хозир, ойижон» дедим-у, дарров кулимга латта олиб, деразаларни артишга тушдим. 8 сотихли ховлининг гир айлана уйларининг деразаси тугай демасди. Мен чарчадим. Аммо на илож!

Хамма ором учун хонасига кириб кетди. Биргина мен кулимда латта, кузимда ёш билан ишимни килишда давом этяпман. Шартта латтани куйдим-у, тахорат олиб, энди хонамга кириб кетаётгандим, дарвозадан мехмонлар кириб келишди. Кутиб олдим, жой тайёрладим. Одатдагидек, келинларга хос хизмат килдим. Асрга якинлашиб колди.

Аммо мен ошхонадаман! Деразалар хам охиригача артилмаган, намозлар хам укилмаган. Узимдан умримда илк бор кунглим тулмади. Хуллас, мехмонлар кечки овкатни еб, кейин кетишди. Мен эса кечки идишларни ювиб булиб, «нонуштага сомса килиб куйинг» деган буйрукка биноан, хамон ошхонадаман.

Эрталаб 3:30 да турганим учун кузларим юмилиб кетяпти. Ишдан кайтган турмуш уртогим билан, агар овкат тепасидагини инобатга олмасак, хали куришганим йук. Сомсам нечада пишаркин? Хали хаммомда кирларим хам бор. Кеча ювганимни эса дазмол килишим керак.

Хуфтонни укий олармикинман? Умуман, бугун ухлайманми узи? Эртага ишга бораманмикин? Шу каби саволлар хаёлимда гужгон уйнай бошлади. Хонадондагиларнинг барчаси яна ором олиш учун хоналарига кириб кетишди. Айтишларича, улар вактли туришлари керак экан. Мен-чи? Кунлар ва ойлар утиб, мен бу хонадоннинг одамларига, анъаналарига куника бошладим.

Рамазон келди. Умидим Рамазонда тулик ибодат килиш ва хонадонимдагиларга инсоф сураш эди. Лекин муносабат умуман узгаргани йук. Чунки улар узлари руза тутмас эдилар. Мен бир хафтада буларим булиб, чузилиб колдим.

Чунки кариндошларникида буладиган йигинларга тогора пишириш хам менга «Рамазон бонуси» эди. Бошим айланиб, кузим тинди. Врачлар руза тутиш мумкин эмаслигини, организм уйкусизлик ва холсизликдан толикканини айтишди.

Бир мен эмас, минглаб узбек келинлари учун оддий хол булган бу вазият аслида динимиз учун мусибатдир. Чунки Аллохнинг хузурига борганда «Нега яхши келин булмагансан?» дейилмайди.

Укилмаган намозлар суралади, тутилмаган рузалар суралади. Биламан, ота-онага, хусусан, эрнинг ота-онасига килинган хизматлар хам савоб. Улар хам динимизда улугланади. Аммо муслима келинларни тушуниб, ибодати учун кераклича вакт ва имконият ажратишларини барча кайноналардан сураб коламиз! Аллох уларга офият берсин!

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари