Madaniyat

Ayriliq dardi ogir, juda ogir. Taqdiri ilohiyga buysunsak-da, qazoning haqligiga iqror bulsak-da, banda ekanmiz, yuraklar urtanadi, kukraklar damodam qisiladi. Kuzyoshlarimiz sabr bulogidan toshib chiqib, gam qahri orqali anduh ummoniga oqadi. Vaqti-soati etib olamdan utish khalqimiz tilida «bandalikni bajo keltirish» deyiladi. Bandalikni buyniga olgan inson yoshi ulgayib borar ekan, omonatini topshirish …

Biz goyatda bakhtli insonlarmiz. Zero, bizni Alloh taolo Uziga banda bulishga loyiq kurdi, Uzining sunggi va mukammal kalomi nozil qilingan sunggi Paygambariga ummat qildi, musulmon diyorda, musulmon oilada musulmon qilib dunyoga keltirdi. Dunyoga kelib, aqlimizni tanigach, oq-qorani ajratadigan bulgachgina, bu nematlarning naqadar ulugligini, shukrini ado qilib bulmas darajada benihoyaligini anglab …

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qilganlar: «Qiyomat kunida to turt narsadan suralmagunicha bandaning qadami joyidan jilmaydi: umrini qanday utkazgani, yoshligida nima qilgani, molini qaerdan topib nimaga sarf qilgani, ilmiga qay darajada amal qilgani» (Imom Termiziy rivoyati). Barchamizga malumki, inson ikhtiyoridagi eng qimmatli narsa uning vaqtidir. Chunki yuqotilgan har qanday …

Libos – bu  Allohning Uz bandalariga ato etgan tengsiz nematlaridan biri desak, mubolaga qilmagan bulamiz. U insonni issiq-sovuqdan saqlaydi, avratlarini berkitadi va kishiga ziynat bulib khizmat qiladi. Alloh taolo shunday marhamat qiladi «Ey Odam bolalari, darhaqiqat, Biz sizlarga avratlaringizni berkitadigan libosni ham, yasan-tusan libosini ham nozil qildik. (Hammasidan) yakhshiroq libos …

Safar oyi hijriy-qamariy taqvim buyicha yilning ikkinchi oyidir. Odatda, bu oy yaqinlashishi bilan kishilar orasida turli savollar kupaya boradi. Safar oyida safar qilib bulmasmish. Safar oyida tuy qilib bulmasmish va hokazolar. Ushbu gaplar diniy manoda bulishi ham turgan gap. Chunki usha gaplarning tagida safar oyida safar  qilsa, safarida ofatga duchor …

Talabi ilmga tusiq buladigan omillardan yana biri ilmga amal qilmaslikdir. Ilmga amal qilmaslik ilmning barakasini uchiruvchi sabablarning eng asosiysi, shuningdek, ilm sohibining ziddiga hujjat buladigan sabablardan biridir. Allohu subhanahu va taolo Soff surasida: «Qilmagan narsangizni gapirishingiz Allohning nazdida qattiq yomon kurilgandir» deydi (3-oyat). Shuning uchun ham solih salaflarimiz bilganlariga amal qilishga uta …

Qadr kechasi haqida uzbek tilida ham ancha-muncha malumotlar ommaga keng tarqalib ulgurgan. Qadr kechasi Ramzonning nechanchisida bulishi, uning fazilati va unda qilinadigan amallar, sodir buladigan holatlar haqida ham maqolalar mavjud. Shu bois, biz bu erda mazkur malumotlarni qaytarib utirmay, kupchilik uchun qiziqarli bulgan ayrim nuqtalarga tukhtalsak. Qadr kechasi avvaldan bulganmi …

Bu muborak kecha ikki khil manoda «qadr» deb ataladi. Birinchi, qadr, yani qadri ulug, ikkinchisi, qadar, yani bandalarning qadarini belgilashdir. Chunki qadr kechasi qadri ulug kechadir. Qadr kechasida bandalarning bir yillik qadarlari – taqdirlari belgilanadi. Barcha khalqlarda utgan ulug kishilarni, mashhur kunlar, dasturlar yoki boshqa munosabatlarni bayram qilish odat tusiga …

 Garchi voqelikdagi ushbu misolda ish bir oz engilroq bulib kurinsa ham, aslida ish uta ogirdir. Ramazon ruzasining bir kunini uzrsiz utkazib yuborish ulkan gunohdir. Uning urnini tuldirish juda ham mushkuldir. Ushbu hadisda zikr qilinayotgan kaforatlar bir kun tutilmay qolgan, khato tufayli ochilgan ruzaning kaforatidir. Agar usha miqdor ikki yoki uch …

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Va u(ruza)ni qiynalib tutadiganlarga bir miskin taomini berish» oyati qari chol va qari kampirga tegishli rukhsatdir. Ikkovlari ruzani qiynalib tuturlar. Ular ogizlarini ochib, har bir kun urniga bir miskinga taom berurlar. Homilador va emizikli ayollar qachonki qurqsalar, ogizlarini ochurlar va taom berurlar». Abu Dovud …