Home / Madaniyat / Shumlanish

Shumlanish

shumlanishBarcha hamdu sanolar Allohga khosdir. Biz Unga hamd va istigfor aytamiz. Undan yordam suraymiz. Nafsimizning shumligidan va amallarimizning yomonligidan Uning Uzidan panoh suraymiz. Alloh hidoyat qilgan kimsani adashtiruvchi, adashtirgan kimsani hidoyat qiluvchi yuqdir. Men yagona, sheriksiz Allohdan uzga haq iloh yuq, Uning ukhshashi, tengi va misli yuqdir, deb va Muhammad sollallohu alayhi vasallam Uning bandasi, elchisi, khalili, khalqlari ichidan tanlab olgan va Uz vahiysiga ishongan aminidir deb guvohlik beraman.

Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kasalllik yuqmaydi (hech bir kasallik Allohning irodasisiz uzicha yuqmaydi), irim-sirim bemanilik, boyqush bakhtsizlik keltirmaydi va safar (oyi) bekhosiyat emas», dedilar.

Biz uzimizga haq din bulgan Islomni tanlagan ekanmiz, har qanday zarar ham Allohdan, foyda ham Allohdan deb etiqod qilamiz. Shumlanish johiliyat odatidir. Bugungi kunda ham bu odatlar saqlanib qolgan. Darvozalarning tepasiga taqa yoki isiriq osib quyish, kuzmunchoq taqib yurish va shu kabi narsalardan foydalanish johiliyat odatlaridir. Bu narsalarni Allohga vosita qilishlik shirkdir. Johiliyatda ham odamlar but va sanamlarni yagona iloh deb bilishmasdi. But va sanamlarimiz orqali biz Allohga boglanamiz deyishar edi. Hozirda khalqimiz ichida yurgan irim-sirimlar usha johiliyat qoldiqlaridir.

Imom Muslim Sharid Saqafiydan rivoyat qiladilar: «Saqif qabilasidan bir qavm Paygambarimiz sollallohu alayhi vasallamga bayat qilgani kelishdi. Ular ichida mokhov kasaliga chalingan bir kishi bor edi. Paygambarimiz sollallohu alayhi vasallam unga qul berib bayat qilmadilar va bayating qabul qilindi, sen ketaver, dedilar».

Abu Hurayra rivoyat qiladilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kasallik uzicha yuqmaydi, tungi qushlar, jumladan, boyqush falokat keltirmaydi, safar (oyi) bekhosiyat bulmay, safar (sariq) kasalligi unga bogliq emas. Juzom (mokhov) dardiga mubtalo bulgan kimsadan arslondan qurqqandek qochingiz!» (Bukhoriy rivoyati)

Ushbu hadislarni uqiganlar, hadislarni taqqoslashda ikkilanib qolishadi. Nega Paygambarimiz ikki khil manoda gapirdilar? Kasallik yuqmaydi deyilgan edi-ku? Bu masalaga oydinlik kiritish uchun yana bir hadisni keltiramiz.

Imom Taboriy Anjab roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mokhov kasaliga uchragan sahobani qullaridan ushlab, utirgizdilar va oldilarida turgan ovqatga ishora qilib: «Bu ovqatni Allohga tavakkul qilgan holingda egin», dedilar».

Yuqoridagi hadislarni jamlash uchun hadislar sharhiga utamiz. Haqiqatda kasallik Allohning iznisiz yuqmaydi. Saqif qabilasidan bulgan kishiga Paygambarimiz qul berib bayat qilmaganlarining sababi usha paytlarda kupchilik, kasallik odamdan-odamga yuqadi, deb uylardi. Mobodo shu salomlashishdan keyin qavmda mokhov kasaligi tarqalsa, odamlar usha mokhov kishidan bizga yuqdi, degan fikrga kelishlari mumkin edi. Biz bu hadislardan shunday talim olishimiz kerak.

Imom Muslimdan keltirilgan bu hadis muminlar uchun talimdir. Mumin odam har qanday yomonlikdan ehtiyotini qiladi, khoh u moliga, khoh joniga yoki oilasiga bulsin. Agar biror musibat etsa, uni Allohdan deb biladi. Shu ishni qilgandim, shunday buldi, demaydi. Bir kasalni kurgani borganda uzi ham shu kasalga chalinsa, shu odamni kurgani borgandim, menga undan yuqdi deyish shumlanishdir. Alloh shuni khohlagan ekan, shunday buldi, deyish muminlik sifatidir.

Bazilar boyqush bakhtsizlik keltiradi, deyishadi. U haqda khalq ichida turli tuqima afsonalar yuradi. Bu gumrohlikdir. Chunki u ham bir qush. Ulja akhtarib har qanday khonadonga qunishi mumkin. Boyqush tun qushi va kechasi ov qiladi. Uni kechasi kelib sayrashi yoki darakhtlarga qunishi oddiy kholdir.

Safar oyidan ham shumlanuvchilar juda kup. Safar oyida tuy qilib bulmaydi, deydilar. YOshlarni sunnatga muvofiq kam harajat bilan qovushtirib quyish – khayrli ish. Khayrli ishni kechiktirish kerakmas. Qaysi oyda, qaysi kunda bulsin, ularning tuylarini qilib yoshlarni khursand qilish sunnatdir.

Shumlanish haqida gap ketganda kupchilik bir hadisni keltiradi. Mana Paygambarimiz uch narsada shumlanish mumkin degan ekanlar-ku, deyishadi. Hadis matni shunday:
Ibn Umar roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Alloh taoloning irodasisiz birorta ham kasallik uzicha yuqmaydi, (hech narsa uzicha) yomonlik keltirmaydi. Uch narsada: khotin, khonadon va ot-ulovda falokat yashiringan buladi», dedilar. (Bukhoriy rivoyati)

Ulamolar bu hadisning sharhida shunday deydilar: uylanayotganda soliha, mumina, itoatli ayolga uylanish kerak. Agar ayol erining buyruqlarini bajarmasa, Allohning amrlariga buysunmasa, erkak kishi men yakhshi ayolga uylanmagan ekanman, qiz tanlashda yanglishibman deyishi mumkin. Lekin u ayolga uylanganimdan keyin ruzgorimdan baraka ketdi, ishlarim yurishmayapti, deb shumlanish joiz emas. Uy sotib olayotganda ham uning sahnining kengligiga, uydagi sharoitlarning yakhshiligiga, qushnilarning yakhshi-yomonligiga qaraladi. Agar sotib olgan uyi talablariga javob bermasa, uy sotib olayotganimda yanglishibman, sahni bizning oilaga torlik qilayapti yoki qushnilar yomon bulsa, qushnilarim yakhshi emas ekan deb sotib yuborishi mumkin.

Lekin bu uyga kuchib kelganimdan buyon falokat arimayapti, kuchib kelishim bilan u buldi yoki bu buldi deb shumlanilmaydi. Ot-ulov olayotganda ham uning yulga yaroqliligiga qaraladi. Olgan oti uni ustiga mindirmasa yoki mashinasi nosoz bulib chiqsa, bu ulovni olayotganimda yakhshi etibor bermagan ekanman, deyishi mumkin. Ammo uni ham biror-bir falokatlarning sababchisi qilinmaydi.
Mumina opa-singillarim, onakhonlar! Ushbu maqola orqali sizga qulimizdan kelgancha shumlanishning yomon ekanligini, bu amal shirk amallari toifasiga kirishini etkazdik. Endi yaqinlaringizga nasikhat qiling, sizlar ham ularga etkazing.

Alloh taolo hadisi qudsiyda shunday marhamat qiladi: «Qulim menga shirk keltirmasa, huzurimga bir dunyo gunoh bilan kelsa ham, uni bir dunyo magfirat bilan qarshi olgayman» (Tabaroniy Abu Dardo roziyallohu anhudan rivoyat qilgan).

Check Also

duxtari-muskuldor_2

Rossiyadagi va dunyodagi eng mushakli qiz Julia

Bodibilding haqida gap ketganda, ozgina odamlar pompalanadigan ayollar haqida o’ylashadi. A. Shvartsenegger, F. Zeyn, D. …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари