Главная / Маданият / Замзам сувидан ичиш ва олиб кетиш

Замзам сувидан ичиш ва олиб кетиш

zam-zamИбн Аббос розияллоху анхудан ривоят килинади: «Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга ичиш учун Замзам тутдим. Бас, у Зот тик турган холларида ичдилар». Осим айтди: «Икрима, у Зот уша куни туянинг устида эдилар», деб касам ичди. Бухорий ва Муслим ривоят килган.
Муслимнинг лафзида: «Набий соллаллоху алайхи васаллам Замзамдан, пакирда ва тик турган холларида ичдилар», дейилган.
Шарх: Шунинг учун булса керак улкамизда Замзамни тик туриб, киблага караган холда ичиш одат булган.

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади: «У киши узлари билан Замзам сувини кутариб оларди» деб Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг ундан кутариб олишлари хакида хабар берарди. Термизий ривоят килган ва сахих деган.
Шарх: Худди шунга амал килиб бугунги кунгача миллионлаб мусулмонлар Замзамдан уз юртларига кутариб олиб кетадилар.

Жобир розияллоху анхудан ривоят килинади: «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Замзам суви нима учун ичилса, шунинг учундир», дедилар». Ибн Можа, Ахмад ва Ибн Хибон ривоят килган.
Шарх: Яъни Замзамни ким нима ният билан ичса, уша ниятига эришади. Бу хакикатни купчилик мухлис кишилар уз тажрибаларидан утказганлар.
Имом Дора Кутний ва ал-Хокимлар келтирган ривоятда куйидагилар айтилади:
«Замзам суви нима учун ичилса, шунинг учундир. Уни шифо талабида ичсанг, Аллох сенга шифо беради. Уни панох талабида ичсанг, Аллох сенга панох беради. Агар уни чанкогингни кесиш учун ичсанг, Аллох чанконгингни кесади. Агар уни туйиш учун ичсанг, Аллох сени туйдиради. У Жаброилнинг ишорасидир. У Исмоилнинг ичимлигидир», дейилган.

Замзамнинг тарихи

Замзамнинг тарихини урганишни имом Бухорий узларининг Жомеъус Сахих китобларининг «Бадъул халк» бобида ривоят килган хадиси шарифдан иктибос келтириш билан бошлаймиз.
Ибн Аббос розияллоху анхудан ривоят килинади: «Аёллардан биринчи булиб белбог боглаш Исмоилнинг онаси томонидан булган. У Сорага булган узининг таъсирини кетказиш учун белбог боглаган.
(Уша вактда факат хизматкорлар белбог боглашар эди. Биби Хожар биби Соранинг олдида узини у билан тенг кундош эмас, балки унинг хизматкори килиб курсатиш учун шундок килганлар.)
Сунгра Иброхим уни ва унинг эмизаётган угли Исмоилни олиб келиб, байтнинг урнига куйиб кетган. Замзам устидаги катта дарахт остига. Масжиднинг юкори тарафига. Уша пайтда Маккада бирор киши хам, сув хам йук эди.
У икковларининг олдиларига бир хурмоси бор халта ва сувли меш куйди. Сунгра Иброхим ортига кайтиб кетди. Исмоилнинг онаси унга эргашиб:
«Эй Иброхим! Бизни инс хам йук, жин хам йук, бирор нарса хам унмайдиган водийга ташлаб каёкка кетмокдасан?!» деди. У буни бир неча марта такрорлади. У эса унга угрилиб карамас эди. Шунда:
«Аллох сени шунга амр килдими?» деди.
«Ха», деди.
«Ундок булса, бизни зое килмайди», деди-да ортига кайтди.
Иброхим эса уз йулида давом этди. Качонки у тепалик йулидан утганида, улар уни курмайдиган булганда байтга юзланиб уша калималар ила дуо килди ва икки кулини кутарди:
«Эй Роббимиз, хакикатда, мен уз зурриётимдан, Сенинг Байтул Хароминг ёнига, гиёхсиз водийга жойлаштирдим», деб айтди.
Исмоилнинг онаси Исмоилни эмизиб, халиги сувдан ичиб турди. Мешдаги сув тамом булганда чанкай бошлади. Угли хам чанкади. Унга караса, у тулганиб типирчилар эди. Унга назарим тушмасин деб, юриб кетди. У узига энг якин булган тог Сафони курди. Унинг устига чикиб, бирор кишини курармиканман деб водий томон назар сола бошлади. Хеч кимни курмади. Кейин Сафодан тушди. Водийга етганида куйлагининг этагини кутариб каттик харакат килган инсондек саъйи килиб, водийдан утди. Сунгра Марвага келди. Унинг устига чикиб, бирор кишини курармиканман деб, водий томон назар сола бошлади. Хеч кимни курмади. Етти марта ана шундок килди.
Ибн Аббос розияллоху анху, Пайгамбар: «Ана уша одамларнинг иккиси орасидаги саъйидир», дедилар», деди.
У Марвага чиккан пайтида бир овоз эшитди. Узига узи, жим, деди. Сунгра кулок осди. Яна уша овозни эшитди.
Шунда у: «(Овозингни) эшитдирдинг. Агар имконинг булса, менга ёрдам бер», деди. У караса, Замзамнинг урнида фаришта турибди. Товони ила ёки каноти ила излаяпти. Охири сув чикди. У(Хожар) сувни туса бошлади. Икки кули билан бундок килиб ховучлаб олиб, мешга куя бошлади. Ховучлаб олгандан кейин у яна отилиб чикар эди.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам: «Аллох Исмоилнинг онасини рахмат килсин. Агар Замзамни тек куйганида ёки сувни ховучлаб олмаганида Замзам куриниб турадиган булок булар эди», дедилар.
У ичди ва боласини эмизди. Фаришта унга: «Зое булишдан куркма. Бу ерда Байтуллох бор. Уни манави бола ва унинг отаси бино килади. Албатта, Аллох Уз ахлини зое килмайди», деди.
Байтнинг урни тепаликка ухшаш кутарилган ер эди. Селлар келса, унг ва чап томонларидан утиб кетар эди. Ана шундок давом этди.
Бир вакт Журхумдан ёки журхум ахли байтидан бир гурух рафиклар Кадаа йулидан келиб, утиб колдилар. Улар Макканинг паст томонига тушдилар. Бас, айланиб учаётган кушни курдилар. Улар, албатта. Бу куш сув бор жойда айланади, бу водийда, билишимизча, сув йук эди, деб бир ёки икки одамни юбордилар. Улар кайтиб келиб, сувнинг хабарини бердилар. Улар борсалар, сув олдида Исмоилнинг онаси турибди. Улар: «Сенинг хузурингга тушишимизга изн берасанми?» дедилар.
«Майли. Лекин сувда сизларнинг хаккингиз йук», деди.
«Хуп», дедилар.
Бу нарса Исмоилнинг онасига ёкиб тушди. У унси улфатни хуш курарди. Улар уша ерга тушдилар. Ахлларига хам одам юбордилар. Улар хам келдилар. Улардан бир канча ахли байтлар булди. Бола йигит булди. Улардан арабчани урганди. У йигит булиб уларнинг кузига нафис куринди, уларга ёкиб колди. У вояга етганида уни узларидан бир аёлга уйлантиришди. Исмоилнинг онаси вафот этди».
Кейинчалик Журхум кабиласи Аллох таолога гунох ва Байтуллохга хурматсизлик килгани учун, Замзам суви куриди ва кудукнинг узи кумилиб кетди.
Замонлар утди. Авлодлар бирин-кетин келиб кетди.
Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг боболари Абдулмутталиб бир куни Каъбаи Муаззаманинг ёнида ухлаб ётганида, тушида биров келиб: «Тийбани ковла», деди.
«Тийба нима?» деди Абдулмутталиб.
Сунгра халиги овоз эгаси гойиб булди. Эртасига яна уша жойда ухлаб ётганида, кечаги шахс тушига кириб:
«Баррани ковла», деди.
«Барра нима?» деди Абдулмутталиб.
Сунгра халиги овоз эгаси гойиб булди. Эртасига яна уша жойда ухлаб ётганида, кечаги шахс тушига кириб:
«Мазнунани ковла», деди.
«Мазнуна нима?» деди Абдулмутталиб. Сунгра халиги овоз эгаси гойиб булди. Эртасига яна уша жойда ухлаб ётганида, кечаги шахс тушига кириб:
«Замзамни ковла», деди.
«Замзам нима?» деди Абдулмутталиб.
«У хеч куримас ва ёмонланмас. Куп хожиларни сугорур. У тезак ва кон бор жойда. Карга ер чукиётган жойда. Чумоли бор жойда», деди.
Абдулмутталиб уйкусидан туриб бориб одамлар хайвонларини суядиган жойни, хозирги Замзам кудуги урнини, топди. У ерда карга ер чукиб турар, чумоли гизиллаб юрар эди.
Абдулмутталиб уша ерни казий бошлади. Уша пайтда факат биргина угли, ал-Хорисгина бор эди. Узи ёлгиз огир ишни амалга оширишда жуда кийналди. Лекин бор кучини ишга солиб, тишини тишига босиб, жон-жахди билан ер казиди. Унинг учун бу ишнинг охири куриниши, сув чикиши кийинга ухшаб кетди. Ушанда узига ёрдам берадиган угиллари йуклигидан уксиди. Агар Аллох таоло менга ун дона угил берса, улардан бирини Унинг йулида курбонлик киламан, деб назр атади.
Аммо Абдулмутталиб азиматли инсон эди. У максади йулида хар кандай ишни килишга, хар кандай машаккатга дош беришга одатланган эди. Шунинг учун хам унга узининг ёлгизлиги хам, ишнинг огирлиги хам таъсир килмади. Хеч бушашмай ер ковлашда давом этди. Курайшликлар эса кани нима булар экан, деб узокдан кузатиб турар эдилар.
Абдулмутталиб сувни курганда, «Аллоху акбар!» деб такбир айтди. Курайшликлар уни уз максадига эришганини англадилар. Абдулмутталиб казишда давом этиб кудук атрофидан Исмоил алайхиссаломдан колган табаррук нарсаларни хам бирин-кетин топа бошлади. У хар бир нарсани топганда, такбир айтар эди. Курайшликлар эса уни яна бир нарсага эришганини билишар эди.
Абдулмутталиб Замзамни кайта ковлаб битирганидан кейин, курайшликлар унга эгалик килишда шерик булмокчи булдилар. Улар Абдулмутталибга, «Бу Исмоилнинг кудуги, шунинг учун унга эгалик килишда биз хам сенга шерик булишимиз керак», дедилар.
Абдулмутталиб эса буш келмади. «Буни менинг узим казидим, менинг узим эгалик киламан», деди.
Курайшликлар Абдулмутталибнинг яхшилигини билганларидан, узларига хам Замзамдан фойдаланишга ижозат беришига ишонганларидан гапларидан кайтдилар.
Дархакикат, хаммалари Замзам сувидан ичиб, баракасидан бахраманд булдилар. Хаммалари бу ишдан хурсанд булдилар. Узларига иззат ва каромат кайтиб келганидан мамнун булдилар. Чунки Замзам Исмоил алайхиссалом, у кишиниг оталари Иброхим алайхиссалом ва оналари Биби Хожарларга тегишли нарса эди. У зотлар эса арабларнинг фахри эди.
Асрлар давомида Замзам кудугига бир неча бор узгаришлар булди. Улардан баъзиларини эслаб утмогимиз мумкин.
Халифа Хорун Рашид даврида уни бир неча аршин чукуррок килиб казилди. Халифа Махдийнинг даврида хам шунга ухшаш иш килинди.
Халифа Аминнинг даврида кудукнинг чукурлиги кирк аршинга етди.
Халифа Муътасимнинг давригача Замзам кудугининг усти очик булган. Кейин унинг усти ёпилган. Вакт утиши билан бошка узгаришлар хам киритилган.
Саудийлар даврида купгина ишлар килинди ва килинмокда. Тавоф майдонини кенгайтириш буйича биринчи ишлар олиб борилаётган 1377 хижрий санада, Замзам уйини тамоман бошкача килинди. Тавоф килувчиларга кулайлик тугдириш максадида Замзам уйини ер остига олинди. Унинг устидан хам тавоф килиш йулга куйилди. Кудукнинг узига тамин бетондан девор килиниб, устига мармар копланди.
1399 хижрий санада, иккинчи кенгайтириш ишлари олиб борилаётганда Замзам кудугининг чукурлиги ун саккиз метр, олтмиш сантиметр эди.
Аббосий халифалар даврида Замзам сувини кудукдан тортиб олиб усти очик хавзаларга куйилар ва улардан одамлар олишар эди. Кейинчалик сув сакланадиган омборларга жумраклар куйилди. Замзамчилар мешкобларда одамларга сув таркатадиган булди.
1383 хижрий санадан бошлаб Замзамни моторда тортиб олиш йулга куйилди. Харами шарифнинг остига тортилган сувни туплаб, совутадиган марказ килинди. Уша марказ Марванинг остида. Марказ ва унга тегишли барча нарсалар сунгги замонавий асбоб-ускуна ва компьютерлар билан жихозланган. Марказдаги сувга Замзамнинг узидан килинган муз кушилади. Сунгра хамма тарафларга таркатилади. Хозирда харами шарифнинг узида етти юз уттиз учта жумракдан сув ичиш мумкин. Бунинг устига саккиз мингта махсус катта термослар хам доимий равишда Замзамга тулгизиб турилади.
Аммо Замзам таркатиш шу билан кифояланиб колмайди. Харами шарифдан узокрок жойларга Замзамни идишларда олиб кетиш учун марказлар килинган. Улардан миллионлаб хожи ва умрачилар кутарганларича олиб кетмокдалар. Сув ташиш машиналари тинмай Мадинаи Мунавварага ва Саудиянинг бошка шахарларига Замзам ташийдилар.
Шунчалар куп ишлатилишига карамай кичкина бир кудукнинг суви хеч камаймаслигининг узи катта муъжизадир.
Охирги сел пайтида Замзам муъжизасини курган икки кишининг камина ходимингизга айтишларича, харами шарифни сел лойкаси коплаганда Замзам лойканинг устида кутарилиб пок-покиза холида отилиб чикиб тураверган. Лойка кутарилса, Замзам хам унинг устида кутарилиб бораверган. Сел кайтиб лойка пасайганда Замзам хам унинг устида пасайиб-пасайиб, охири уз урнига тушган.
Аллох таоло барчамизга Замзамдан кайта-кайта, туйиб-туйиб ичишни ва максадларимизга етишни мушарраф килсин! Омин!

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари