Главная / Маданият / Вирд ва ибодатлар таксими

Вирд ва ибодатлар таксими

ibodatАллох таолонинг маърифати ва ваъдасининг тасдиги хосил булса хамда умрнинг кискалиги англаб етилса, уша киска умрда кискаликка йул куймаслик вожиб булади. Нафс бир нарсани кайта-кайта такрорлайверса, уни малол олиб колади. Шунинг учун уни турли ишларга солиб туриш керак.

Аллох таоло «Инсон» сурасида: «Эртаю кеч Роббинг исмини зикр кил. Ва кечасида хам Унга сажда кил ва узок кечаларда Унга тасбих айт», деган (25-, 26-оятлар).

Бу ва бунга ухшаш бошка оятлардаги маънолар Аллох таолонинг йулида юришда вактни тартибга солиш ва уни вирдлар ила давомли равишда обод килиб туриш кераклигини англатади.

Аллох таоло «Фуркон» сурасида: «У ибрат олмокни ирода килган ва шукр килмокни ирода килган киши учун кеча-кундузни бирин-кетин килган Зотдир», деган (62-оят).
Яъни кечада кила олмай колганини кундузи ёки аксинча килади. Шундай килиб хилма-хиллик юзага келади.

Кундалик вирдлар ва уларнинг тартиби

«Кундалик вирдлар ва уларнинг тартиби» деганда, бугунги куннинг таъбири билан айтганда, муриднинг кун тартиби кузда тутилади. Албатта, бунда муриднинг ёши, илми, касби, шахси ва бошка барча омиллар хисобга олинади.
Китобларда умумий тарзда айтиб утилса хам, алохида ёлгиз бир шахсга келганда ана уша умумий нарсалардан унга мос келгани татбик килинади. Утган машойихлар хам бу нарсага алохида эътибор берганлар.

Хусусан, имом Fаззолий рохматуллохи алайхи жуда нодир тарзда ажойиб фикрларни баён килганлар: «Билки, бир кеча-кундуз йигирма турт соатдан иборатдир. Унинг учдан бирида, яъни саккиз соат ухлаш муътадилликдир. Ким бундан оз ухласа, бадани учун изтиробдан омон була олмайди. Ким бундан куп ухласа, дангасалиги зиёда булади. Кечаси етарли ухлаган киши кундузи ухламайди. Кечаси уйкуси кам булган одам, нахорда камини тулгазиб олади».

Оишадан: «Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг маълум кунларга бирор нарсани хос килиб куйиш одатлари бор эдими?» – деб суралди.
У киши: «Йук! Ул Зотнинг амаллари доимий эди. Сизлардан кай бирингиз Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам кодир булган нарсага кодир була олар эди?!» – дедилар».

Учовлари ривоят килишган.

Нахорги вирдлар

Вирдлар тонг сахардан бошланади. Субх чоги шарафли ва баракали вактдир. Аллох таоло Куръони Каримнинг «Таквир» сурасида субх ила касам ичган:
«Нафас олиб кириб келган тонг билан касам» (18-оят).
Уйкудан уйгонган мурид Аллох таолони зикр килмоги ва Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга иктидо килиб, куйидаги хадисда келган дуони укимоги лозим.

«Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам уйгонган вактларида: «Бизни улдирганидан кейин тирилтирган Аллохга хамд булсин. Ва тупланиш Унинг Узигадир», дер эдилар».
Бухорий ривоят килган.

Абу Зарр розияллоху анхудан ривоят килинади:
«Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам дедилар: «Ким Бомдод намозидан кейин оёгини йиккан холида туриб, гапирмасдан олдин ун марта «Лаа илааха иллаллоху, вахдаху лаа шарийка лаху, лахул мулку ва лахул хамду, юхъйи ва юмийту ва хува ала кулли шайъин кодир» деса, унга ун хасанот ёзилур, ун хатоси учирилур, унинг ун даражаси кутарилур. Уша куни у барча ёкимсиз нарсадан химояда булур ва шайтондан сакланур. Уша куни уни гунох хам тутмас, магар Аллох таолога ширк келтирмаган булса».
Термизий ривоят килган.

Купчилик машойихлар ва утган азизлар ушбу ривоятда келган дуони узларига кундалик вазифа килиб олганлар. Хар бир киши бунга амал килмоги лозим. Чунки Бомдод намозидан кейин урнидан турмай, оёклари йигилган холда, дунёвий гапларни гапирмай туриб бу дуони укиган одамга купгина яхшиликлар ваъда килинмокда:
1. Унга ун хасанот ёзилур.
2. Унинг ун хатоси учирилур.
3. Унинг ун даражаси кутарилур.
4. Уша куни у барча ёкимсиз нарсадан химояда булур.
5. Шайтондан сакланур.
6. Уша куни уни гунох хам тутмас, магар Аллох таолога ширк келтирмаган булса. Агар Аллох таолога ширк келтирган булса, иши чаток булади.

Бомдоднинг фарзини укиб булганидан сунг, намоздан кейин килинадиган зикр ва дуоларни укийди. Иложи булса, «Йаасин» сурасини укиб, куёш чиккунича кутади.

«Набий соллаллоху алайхи васаллам качон Бомдодни укисалар, то куёш чиккунча намозгохларида ултирар эдилар.»
Термизий ривоят килган.
Бомдод намозидан кейин куёш чиккунча булган вакт канчалар фазилатли вакт эканини билиб олдик.
Бу пайт ер юзида фаришталар алмашиш учун жам буладиган пайтдир. Нима амал килинса, уша жам булган фаришталар гувох буладилар.

Бу пайтда ризк улашилади. Ана шундок пайтни зикр килиб утказиш катта ахамиятга эга. Шунинг учун хам Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам бу вактни зикрда утказганлар. Биз хам шунга одатланмогимиз лозим.

Кечанинг вирдлари

Уйку. Машойихларимиз уйкуни вирд хисоблашлари бежиз эмас. Агар унинг одобларига риоя килиб, ният билан килинса, ибодат хисобланади.
Улуг сахобий Муоз розияллоху анху: «Мен уйгоклигимда савоб умид килганимдек, ухлаганимда хам савоб умид киламан», деган экан.

– Уйкунинг одобларидан бири – тахорат билан ётиш.

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади:
«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам качон жунуб булсалар, емок ёки ухлашни ирода килсалар, намозга тахорат килганларидек тахорат килар эдилар».
Бешовлари ривоят килишган.

Абдуллох ибн Амр ибн Осс розияллоху анху айтади: «Рухлар ухланаётган вактда осмонга олиб чикилади ва Аршнинг олдида сажда килишга амр килинади. Агар тахоратли булса, Аршнинг олдида сажда килади. Аммо тахоратли булмаса, Аршдан узок жойда сажда килади».

– Уйкудан олдин тавба килиш. Зеро, сирти тахоратли булгандан кейин, ичи хам тохаратли булиши керак. Эхтимол, уйкусидан турмай вафот этар.

– Уйкунинг одобларидан бири – мусулмон кишига нисбатан калбида гилли-гаш булса, уни кетказмок, зулм килишни ният килмаслик ва уйгонганда гунох килишга азм килмаслик.

– Васият килиши лозим булган одамнинг васиятини ёзиб куйиб ухлаши хам уйкунинг одобларига киради.

Ибн Умар розияллоху анхудан ривоят килинади:
«Набий соллаллоху алайхи васаллам:
«Васият килгудек нарсаси бор мусулмон кишига васиятини ёзилган холда хузурига куймай икки кеча (бемор булиб) ётиб колиши дуруст эмас», – дедилар».
Бешовлари ривоят килишган.

– Уйкунинг одобларидан бири – уйку голиб келмагунча ухламаслик. Салафи солихларнинг одатлари шундай булган.

– Киблага караб, унг тарафи билан, хадисларда келган дуоларни укиб ётиш уйкунинг одобларидан.

Имом Бухорий ва Муслим ривоят килишган хадисда:

«Бисмика Роббий, вазоъту жанбий ва бика арфаъуху. Фа ин амсакта нафсий фархамхаа ва ин арсалтахаа фахфазхаа бимаа тахфазу бихи ибадакас-солихийн», деган дуо укилиши айтилган.
Маъноси: «Исминг ила Роббим, ёнимни куйдим ва Сенинг ила уни кутарурман. Агар жонимни тутиб коладиган булсанг, унга рахим килгин. Агар уни куйиб юборадиган булсанг, уни солих бандаларингни мухофаза киладиган нарса ила мухофаза кил».
Имом Бухорий Оиша онамиздан ривоят киладилар:

«Набий соллаллоху алайхи васаллам хар кеча жойларига ётсалар, икки кафтларига «Кул хуваллоху ахад», «Кул аъуузу бироббил фалак» ва «Кул аъуузу бироббиннааси» сураларини укиб, дам солиб, баданларига етган жойигача бошлари ва юзларидан бошлаб олд тарафларига суртиб ётардилар. Буни уч марта килар эдилар».

Абдуллох ибн Амр розияллоху анхудан ривоят килинади:
«Набий соллаллоху алайхи васаллам дедилар:
«Икки хислат ёки одат бор. Мумин банда уларни мухофаза килса, албатта, жаннатга киради. Иккиси осондир ва уларга амал киладиган оздир. Хар бир намоздан кейин ун марта тасбих айтади, ун марта Аллохга хамд айтади ва ун марта такбир айтади. Уша хаммаси тилда бир юз элликта. Тарозуда бир минг беш юзта.
Качон ётар жойини олса, уттиз турт марта такбир, уттиз уч марта хамд ва уттиз уч марта тасбих айтади. Булар тилда юзта, тарозуда мингта».
«Батахкик, Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг уларни куллари билан санаётганларини курдим. Шунда: «Эй, Аллохнинг Расули! Уларнинг оз булгани ва уларга амал киладиган оз булиши кандок?» – дейишди.
«Шайтон бирингизга уйкусида келади ва уни айтишидан олдин ухлатиб куяди. Намозида келиб, уни айтишидан олдин холатини эсига солади», – дедилар».

Сунан эгалари ривоят килишган.

Мурид уйкусидан олдинги охирги каломи Аллох таолонинг зикри булиши учун харакат килади.
Шунингдек, кечаси тахажжудга уйгонганда хам, аввалги каломи зикр булиши учун харакат килади.

Кечанинг бешинчи вирди

Кечанинг олтидан бири колган вакт. Буни сахар вакти хам дейилади. Бу вакт истигфор айтиладиган вактдир.

Аллох таоло «Заарият» сурасида:«Ва улар сахарларда истигфор айтарлар», деган (18-оят).

Сахар чогида туриш, истигфор айтиб, гунохининг кечирилишини сураш жуда хам фазилатли иш булиб, буни килган кишилар хайр-барака, улуг мартабаларга эришадилар.

Хадиси шарифлардан бирида Пайгамбаримиз алайхиссалом шундай деганлар: «Албатта, Аллох таоло хар куни кечанинг учдан бири колганда дунё осмонига тушади ва тонг отгунча: «Тавба килувчи борми, тавбасини кабул киламан; истигфор айтувчи борми, магфират килиб, гунохини кечаман; суровчи борми, сураганини бераман», дейди».
Шунинг учун иложи борича, сахарда туриб, ибодат килиш, истигфор айтишга уриниш лозим.

Товус рахматуллохи алайхи бир кишини сахар чоги келиб сураса, ухлаётганини айтишибди. Шунда у: «Сахар чоги бирор киши ухламаса керак, деб уйлардим», деган экан.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари