Главная / Маданият / «Тафсири Хилол»нинг кайта нашри такдим килинди

«Тафсири Хилол»нинг кайта нашри такдим килинди

010-702x336«Тафсири Хилол»нинг кайта нашри такдим килинди

Бугун, шаъбон ойининг 17-куни, «Хилол-нашр» нашриёт-матбаасида фазилатли шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф хазратларининг каламига мансуб «Тафсири Хилол» асарининг кайта нашри такдимоти булиб утди.

Такдимот маросимига юртимизнинг дин арбоблари, ахли илмлар, диний идорамизнинг масъул ходимлари, имом-хатиблар, толиби илмлар хамда купгина азиз мехмонлар ташриф буюрдилар.

Маросимни «Хожа Аламбардор» жомеъ масжидининг имом-хатиби Хусайнхон Яхё олиб борди. Куръони Карим тиловатидан сунг дуолар килингач, тадбир катнашчиларини табрик килиш учун дастлабки суз Узбекистон мусулмонлар диний идораси фатво булимининг мудири Абдулхамид Турсунга берилди. Абдулхамид домла бугун такдим килинаётган асарнинг улкан ахамияти хакида сузлаб, сунг Узбекистон мусулмонлари диний идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов хазратларининг табрикларини етказдилар.

Шундан сунг Хасанхон Яхё Абдулмажид суз олиб, юртимизда тафсир илми хамда она тилимизда тафсирлар яратиш тарихи хакида маъруза килдилар.

Шундан сунг бугунги такдимотнинг асосий мавзусига навбат берилди. Шайх хазратларининг фарзандлари, ношир Исмоилжон Мухаммад Юсуф «Тафсири Хилол»нинг ёзилиш тарихи, унинг бугунги нашри хакида сузладилар:

* * *

Бисмиллахир рохманир рохийм

 Куръонни инсоният учун киёматгача бокий хидоят маёги, барчани ожиз колдирувчи баёни ва икки дунё саодатига элтувчи дастурул амал килиб нозил этган Аллох таолога беадад хамду санолар булсин!

Куръонни Роббул оламиндан кабул килиб олган, уни бутун оламларга омонат ила етказган, хам укишни, хам укишни ургатган, хаётга тамомила татбик этиб курсатган севимли Пайгамбаримиз, Аллох таолонинг хабиби Мухаммад Аминга энг пок ва энг юксак салавоту дурудлар булсин!

Имом Муслим ва Абу Довуд рахматуллохи алайхимо Пайгамбаримиз Мухаммад Мустафо соллаллоху алайхи васаллам шундай деганларини ривоят киладилар: «Сизларга икки нарсани колдирдим. Уларни махкам тутсангиз, зинхор залолатга кетмайсиз. Улар – Аллохнинг Китоби ва Пайгамбарининг суннати».

Пайгамбарларнинг меросхурлари булган уламои киромларнинг вазифаси хам асри саодатдан то киёматга кадар айнан ушбу илохий омонатни – Куръон ва Суннатни халкка етказиш булиб келган ва келмокда.

Аллох таолога хамдлар булсинки, ушбу улкан масъулиятни шараф ила адо этган уламоларнинг вакили булган падари бузрукворимизга хам ана шундай улуг хизматни насиб этди. Устозимиз хам халкимизга Куръон хамда Суннатни етказдилар.

Бугун кайта нашри сиз, азизларга такдим килинаётган «Тафсири Хилол» шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф хазратларининг Куръонни етказишдаги улкан мехнатлари махсули булса, «Хадис ва хаёт» туркуми Суннати набавийяни етказишдаги фидокорона хизматлари булди.

Хазрат Куръон ва Суннатни урганиш ва ургатиш борасида яна бошка катор асарлар хам ёзганлар, бирок «Тафсири Хилол» халкимизнинг калб туридан муносиб урин олиб, у кишининг шох асарлари булиб колди.

Замонамиз уламоларининг эътироф килишича, «Тафсири Хилол»нинг яратилиши халкимизнинг маънавий хаётида, Ватанимизнинг тарихида улкан вокеа булди. Аввало, бу асар Мовароуннахрда тафсир ёзиш анъанасининг кайта тикланиши булди. Колаверса, бу асар давр такозоси билан она тилимизда ёзилган илк тафсирлардан бири булди. Шунингдек, «Тафсири Хилол» чоп этилиши юртимизда нафакат тафсир илмининг, балки умуман диний адабиётнинг кайта тикланишига туртки булди. Бундан ташкари, «Тафсири Хилол»нинг дастлаб «Шарк» нашриётида, сунг «Хилол-нашр» матбаасида чоп этилиши юртимизда матбаачилик, муковасозлик сохаларини хам ривожлантириб юборди.

Аммо «Тафсири Хилол» асарининг энг мухим, энг асосий самараси салкам бир аср давом этган мустабид тузум даврида динидан, тилидан, китобидан махрум булаёзган халкимизнинг узликка кайтиши, диний кадриятларини англаши ва илохий масдар – Аллохнинг Каломи билан уз она тилида танишиши булди.

Муаллиф хазратлари ушбу тафсир «жахолат зулматида янги ойдек порлаб, маърифат ёгдусини сочсин» деган умидда яхши ният билан «Хилол» деб ном куйган эдилар. Алхамдулиллах, орзулари ушалиб, бугунги кунда «хилол» атрофида юзлаб «илму ирфон юлдузлари»  хам порламокда.

«Тафсири Хилол» асарининг яна бир узига хос жихати, мухим хусусияти унинг мукаддимасидир. Ушбу мукаддимадан динимиз Ислом хакида, унинг дастури Куръони Карим хакида комил ва шомил маълумотлар урин олган. Мукаддима укувчини Куръони Карим билан таништиради, уни укиш, англаш ва ундаги илохий курсатмаларга амал килишга ундайди. Шу боис, муаллиф Куръон укиш инсоннинг умридаги энг савобли, энг баракали ва энг фойдали фаолиятнинг ибтидоси деб атайди. Ушбу тафсирни укишни оддий фаолият эмас, балки Роббул оламиннинг каломини укиш, Куръони Карим оятларининг маъносини укиш, илохий дастурнинг тафсирини укиш эканини таъкидлаб, бундай улуг иш учун алохида хозирлик, химмат, гайрат, эътибор ва саъй-харакат зарурлигини айтади. Зеро, Каломуллохни биринчи бор Аллох таолодан кабул килиб олган Зот, Аллох таолонинг каломига энг биринчи рубару булган Зот, Каломуллохни инсониятга етказган Зот – севимли Пайгамбаримиз Мухаммад Мустафо соллаллоху алайхи васаллам: «Каломуллохнинг бошка каломлардан фазли Аллох таолонинг барча махлукотлардан фазличадир», деганлар.

Аллох таоло ушбу китоб оркали Узининг каломи шарифига ошно булишни насиб этгани улкан ва беназир саодатдир. Бинобарин, тафсир укисак, дунёдаги энг улуг, энг мукаддас, энг пок, энг баракотли китобни урганаётган буламиз.

Муаллифнинг Куръонга булган чукур мухаббати ила йугрилган ушбу тафсир китобхонларимизга ана шундай такдим килинган.

Биз хам уз навбатида «Тафсири Хилол»нинг кайта нашрини халкимизга чукур хаяжон билан, мамнуният билан такдим этар эканмиз, сиз, азизлардан падари бузрукворимизнинг хакларига холис дуоларда булишингизни сураймиз. Хазрат бу китобнинг кайта нашрини нихоятда илхаклик билан кутаётган эдилар, калбларининг туб-тубидан отилиб чиккан самимий дуоларида Каломуллохнинг маъноларини сиз, азизларга тезрок етказишни сураб, Аллох таолога илтижо килар эдилар. Алхамдулиллах, бугун ушбу дуолари ижобат булиб турибди.

Устозимизнинг Куръонга мухаббатлари нихоятда кучли эди. Шу боис, бу улуг неъматни якинларига, шогирдларига, мухлисларига хам раво куриб, барчани Куръон укишга, уни урганишга, тадаббур килишга, унга амал килишга чакирар эдилар. Ахли Куръонларни нихоятда яхши курар эдилар, Куръонга ошно булган толиби илмларга кулларидан келган хар кандай ёрдамни аямас эдилар. Халкимиз шайх хазратларининг бу хизматларини муносиб такдирлади. У кишининг вафотларидан буён бир кун хам тинмаётган хатми Куръонлар сузимизнинг исботидир. Фурсатдан фойдаланиб, падари бузрукворимизнинг хаккига хайрли дуолар килаётган, хатми Куръон килиб, савобини багишлаётган барча азизларимизга уз номимдан, оиламиз номидан чин калбимдан миннатдорчилик билдираман.

Бисмиллахир‑Рохманир‑Рохийм
Роббишрох ли содри, ва яссир ли амри, вахлул укдатам мил лисани, яфкохуу ковли (Амин!)
Бехисоб хамду саноларим Аллохга
Салоту саломларим Расулуллохга.
Азизлар!
Ушбу кунда буюк олимимиз, барчамизнинг устозимиз, миллатимиз фахри Шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф хазратлари — Падари Бузрукворим рахимахуллохнинг таълифларидан бири булмиш «Тафсири Хилол» асарини сиз, азизларга такдим килиш бахтига муяссар булиб турибмиз, Аллохга шукрлар булсин. Хазратимнинг таълифлари ичида «Тафсири Хилол» шох асар хисобланади. Сабаб — аввало, у Аллох таолонинг Каломининг маънолари булгани, колаверса, бу илмий мероснинг дунёга келиши узига хос тарих, алохида холатга эга булганидир.
Тарихдан маълумки, машхур таълифотлар ютугининг сири унинг яратилишидаги муаллифининг рухияти, маънавий холатидаги узгачалик булган. Имом Моликнинг хадис айтиш учун алохида тахорат олиб, безаниб утиришлари, Имом Бухорийнинг «Сахих» асаридаги хар бир хадисни гусл килиб, икки ракъат истихора намози укиб, сунг китобга киритишлари, Имом Замахшарий узларининг машхур тафсирларини битишларида Каъбаи Муаззама кушнилигида булиб, «Жоруллох» лакабини олганлари, Имом Маргилонийнинг «Хидоя» асарини бошлаб нихоялагунларича рузадор булишлари, Имом Сарахсийнинг Узгандаги зиндонда ханафий мазхабини ёддан баён килгани ва бу баёнлари куп жилди Мабсут номли йирик асар булиб дунёга келгани ва хоказо каби мисоллар бисёр.
Тафсири Хилол хам ана шундай узига хос мухит, узига хос холатда бинога келган бир асардир!
Асар муаллифи хам дин йулида, илм йулида калам тебратишларидан аввал Аллох таолонинг зикрига шунгиб, Узига илтижолар килар, Узидан мадад сурардилар. Хар гал бу муборак хизматга киришишдан аввал мукаммал тахорат олар ва икки ракъат намоз укирдилар. Бу холат у киши учун доимий одатга айланган эди. Шогирдларига хам доим шуни таъкидлар эдилар.
Муфассиримиз «Тафсири Хилол» дунёга келар пайтида огир синовларга учрадилар. Пайгамбарларга чин ворис булмиш бу буюк олимни Аллох таоло Уз бандалари ичидан расулларни танлаб олганидек, танлаб олиб, фитналардан куткарди ва муборак хизмат сари йуллади.
Дунёдан жафо курган муфассир ундан буткул юз угириб, Аллох таоло томон юзландилар ва узларини У Зотга топширдилар. Иброхим алайхиссаломдек: «Албатта, мен Роббим сори борурман, хали У мени хидоят килади», Мусо алайхиссаломдек: «Ажаб эмаски, Роббим мени тугри йулга хидоят килса» дедилар.
Жахолат босган дунёдан юз буриб, гуё «таханнус» ибодатини киларок Аллох таоло билан ёлгиз колишни ихтиёр этдилар ва уз «гор»ларига — хилватхоналарига бош урдилар. Мана шу пайт «гор»да нур порлади, ха, «Тафсири Хилол» нури!
Падари Бузркуворим дастлаб ушбу тафсирнинг 28, 29 ва 30- (саналари имкон булса) жузларини уз юртларида битиб, нашр килган эдилар. Зотан Куръони Карим тафсирини тула нашр килиш нияти бурундан булган эди. Айни фурсат келганини англаб етиб, Куръони Карим тафсирини тамомига етказиш учун тездан ишга киришдилар.
У кишининг хилватхоналари ута содда булиб, унда биргина тушак билан кичик ва эски бир хонтахтадан бошка нарса йук эди. Асарни битиш учун оддий ручкалар дастаси ва энг содда чизигдор вараклар туплами келтирганлар. Эгниларида эса одми сурпдан тикилган яхтак-шалвар.

Шундан сунг асар котиби каттик режага тушадилар. Ахолиси, одатда, тушгача ухлайдиган бу диёрда тахажжудга турган буйи ухламайдилар. Атроф сукунат босиб, оромга кетган пайтда ёлгиз узлари ишлайдилар ва бу одатни хеч качон тарк этмайдилар. Ишдан факат ибодатга нидо келган пайтда узиладилар ва беш вакт намозга жамоатга катнайдилар. Таомланишда хам вактни тежайдилар. Тез-тез таомланиб, хилватхонага равона буладилар. Душанба ва пайшанба кунлари тавоф киладилар. Ташкарига факат намоз ва тавоф учун чикадилар. Тафсир буйича фикр алмашиш максадида баъзи олимларнинг зиёратига боришларини хисобга олмаганда, бошка пайт ташкарига чикмайдилар. Хузурларига келган мехмонлар хам иш тартибини буза олмайди. Дунё гавгога тулса хам, бурилиб карамайдилар. Дунё ишларидан суз айтмайдилар. Чунки у киши бу оламни ташлаб, бошка бир оламга — Илохий оламга, Каломуллох оламида саёхат киладилар. Хаттоки хамхоналари, оилаларини хам сезмай яшайдилар. Таналари улар билан, аммо калбан, рухан Аллох ва Унинг каломи билан буладилар. Оила даврасида утирган озгина муддатда хам калблари бошка нарса билан банд булади.
Дунёга назар солгилари келмайди. Уз хилватларидан бир зум хам ажрашни хохламайдилар. Хилватхонадаги бойлик, иймон халовати, Куръони Карим нури ва муъжизаларини хеч нарсага алишмайдилар.
Уша энг оддий вараклар нурга тула бошлайди. Ручкани куп ишлатганларидан уни босиб турувчи бармок суяги бироз кийшаяди, кадок чикади. Вараклар тулаверади, каламлар тугайверади…
Бу холат эътикофни хам эслатарди. Ибодатдан бошка барча нарса бир четга сурилган, эътикоф еридан факат жамоат намози ва зарурий ишлар учун чикилади, холос.
Хазрат уша кезлари: «Дунёга карасам, бошка хаёт, Куръонга карсам, бошка…», деб куп айтардилар. У киши бу холатдан кийналардилар, инсонлар Яратувчилари буюрган тарзда Куръоний хаёт кечиришларини жуда-жуда истардилар.

Мана шундай килиб, «Тафсири Хилол» дунёга келди. Унгача оиламиз хам бирор нарсага эхтиёжманд булмади. Куръони Каримни нозил килган Зотнинг Узи ризкларимизни мул-кул килиб, барча шароитни мухайё килиб берарди. Илохий риоят яккол сезилар, кароматлар зохир булар эди. Зотан Падари Бузрукворим забони хол билан Куръони Каримда зикр килинган «мумин банда»нинг илтижосини килардилар: «Ишимни Аллохга топширдим. Албатта, Аллох бандаларни куриб тургувчидир».
Ха, Тафсири Хилол шундай асар! Аллох таолодан бу муборак тафсирнинг барчага манфаатли булиши ва тоабад дилларга Куръони Карим нуру хидоятини таратиб боришини насиб айлашини, Хазратимни Уз рахматига олишини сураб коламан.
Вас-саламу алайкум ва рохматуллох!

Хазратимизнинг юртимизнинг, Ватанимизнинг, халкимизнинг, бутун дунёдаги мусулмонларнинг хаккига килган барча дуолари ижобат булсин, китобсевар, хаксевар халкимизга «Тафсири Хилол»нинг навбатдаги нашри муборак булсин!

Аллох таоло устозимизнинг барча садакаи жориялари каторида ушбу хизматларини хам хусну кабул айлаб, ажру мукофотларини купайтириб берсин!

У зотнинг улкан илмий меросларини халкимизга етказишда Узи мададкор булсин!

«Тафсири Хилол»нинг навбатдаги нашрини такдим килар эканмиз, муаллифнинг ушбу дил сузларини эслатиб утишни лозим топдик:

Ушбу иш, аввало, Аллох таолонинг мадади ила амалга ошганини яна бир бор таъкидлаб, У Зотга хамду санолар айтаман.

Айни пайтда, бу улуг, хайрли ишни амалга оширишда ёрдам берган барча-барчага чексиз миннатдорчилик билдираман. Тафсир укувчиларимиздан хам ул азизларнинг хакларига гойибона дуо килишларини умид киламан.

Аллох таолонинг тавфики ила сиз, мухтарамларга «Тафсири Хилол»нинг навбатдаги нашрини такдим этмокдамиз. Бу нашрни тайёрлашда аввалги тажрибалар, купчиликнинг фикр-мулохазалари ва укувчиларнинг тайёргарлиги хисобга олинди, кушимчалар киритилди. Умуман, хар тарафлама кулдан келганича асарни яхшилашга харакат килинди. Шу билан бирга, бу иш мукаммал даражада бажарилди, дейиш даъвосидан йирокмиз. Зеро, баркамоллик Аллох таолонинг Узигагина хосдир.

Мазкур омиллардан келиб чикиб, мухтарам укувчилардан ушбу сатрларда бир яхшилик топсалар Аллохдан, камчилик ва хато топсалар, биздан деб билишларини сураймиз.

Сузимизнинг якунида сиз, азизлардан волидаи мехрибонимиз хакларига ва хусусан, биринчи устозимиз – отамиз Мухаммад Юсуф хазратлари хакларига дуолар умидида эканимизни хам айтиб утишни лозим деб биламан.

Ва, нихоят, бу ишнинг иссик-совукларини бирга татиб, доимий хамдард булиб, ишлаш учун хамма шароитларни мухайё килган барча оила аъзоларимизга чексиз миннатдорчиликлар изхор этаман.

Аллох таоло ушбу камтарона амални уз даргохида кабул этсин. Хаммамизни хидоятда собиткадам килсин.

Ва охирги дуомиз оламларнинг Робби Аллохга хамд булсин, демокликдир.

 

Шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф

* * *

Ушбу таъсирли, самимий хотиралар барча тупланганларнинг калб турига етиб борди. Мажлис ахли мазкур хаяжонли хотиралардан нихоятда мутаассир булиб, куз ёшларини тия олмадилар. Шайх хазратларининг укалари, у зотнинг дин хизматларида кеча-кундуз хамрох, хамдам булган ёрдамчилари Мухаммад Амин домла хам ушбу тафсирни ёзиш хазратимизнинг миллат вакили булиш арафасидаги халк олдида берган ваъдалари булганини, ушбу ваъда Аллох таолонинг инояти ила шараф билан адо этилгани хакида сузладилар.

Шундан сунг давра ахлига дил изхорлари айтиш таклиф килинди. Юртимимзнинг етакчи уламоларидан бири Салохиддин домла сузга чикиб, «Тафсири Хилол»нинг накадар беназир, ноёб дурдона асар экани, ушбу асар муаллиф рахматуллохи алайхга Аллох таоло берган иктидор, имконият ва неъмат экани хакида тулкинланиб сузладилар.

Тадбирни якунлашдан аввал Хусайнхон Яхё бугунги маросимдан урин олган яна бир хайрли тадбирни эълон килдилар:

«Азизлар, «Хилол-нашр» нашриёт-матбааси олти жилдлик «Тафсири Хилол»нинг мазкур нашрини Сиз, азизларга имкон кадар тезрок етказиш максадида жуда катта жонбозлик курсатди. Ушбу нашрни шаъбон ойида якунлаб, уни узига хос Рамазон тухфаси уларок такдим этиш ниятида барча нашриёт ходимлари, босмахона жамоаси кунни кун демай, тунни тун демай мехнат килишди. Биргина китобни нашрга тайёрлаш канчалик куп мехнат талаб килишини купчилигимиз биламиз. Аммо хар бири 600 бетдан ортик хажмли олти жузнинг матнини тайёрлаш, уни тахрир ва тасхих килиш, ояти карималарни жойлаштириб чикиш, сунг сахифалаш, когозга чоп этиш – буларнинг барчаси хар бир ходимдан юксак махорат ва катта куч-гайрат талаб килади. Босмахонада эса чоп этилган сахифалар тахлаш, буклаш, кесиш, саралаш, тикиш, сунг тайёр китобни муковалаш боскичларини босиб утади. Кулингиздаги мухташам китоб ана шундай сермашаккат мехнат махсулидир.

Хулуси ният билан килинган ана шундай фидокорона мехнат туфайли «Тафсири Хилол» киска муддатда тайёрланиб, чоп этилди. Шу муносабат билан «Хилол-нашр» нашриёт-матбааси «Тафсири Хилол»нинг кайта нашрини чоп этишда иштирок этган барча азизларимизга барча китобхонлар, барча юртдошларимиз номидан миннатдорчилик билдиради».

Нашриёт хамда босмахона мехнат жамоасига фахрий ёрликлар хамда янги чоп этилган олтин жилдлик «Тафсири Хилол» туплами такдим килинди, шунингдек, бир неча мехмонларимизга алохида хадялар берилди.

Такдимот маросими ушбу муносабат билан адо этилган хатми Куръон ила якунланиб, хайрли дуолар билан нихоясига етди.

Шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф хазратларининг каламига мансуб «Тафсири Хилол» асарининг кайта нашри такдимоти хакида видеолавха тез кунларда эътиборингизга хавола килинади.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари