Главная / Маданият / Пайгамбар табобати

Пайгамбар табобати

paygambarТиб илми мохиятига кура дунёвий илмлар каторига кушилса хам, аслида инсонларга чинакам фойдали табобатнинг илк куртаклари Куръони Карим ва Пайгамбар алайхиссаломнинг хадиси шарифларида тилга олинган. Замонавий тиб илми канча ривож топиб, сунгги кашфиётлар туфайли канча янгиликлар киритилмасин, Китоб ва Суннатда бундан ун беш асрча мукаддам инсониятга такдим этилган тиббий тавсиялар хамиша долзарб ва фойдали булиб колаверади.

«Пайгамбар табобати» («Тибб ун-набавийя») китобида келтирилган жуда куп муолажалар ва касалликлар давосига оид тавсиялар хозирги пайтда тиб илмининг асоси сифатида тан олиб келиняпти. Масалан, «Шифо учта нарсададир: асал ичиш, кон олиш ва куйдиришда, аммо мен умматимни куйдиришдан кайтараман», деган хадис тавсиясида тиббий муолажанинг асос омиллари зикр этилган.

Китобда турли касалликларга таъриф берилади, уларни даволаш йуллари келтирилади, рух ва бадан табобатининг фарклари курсатилади. Унда ёзилишича, касаллик икки хилдир: калб касаллиги ва бадан касаллиги. Калб касаллиги хам уз навбатида икки хил: шубха ва гумон хасталиги хамда шахват ва залолат касаллиги. Бадан табобатининг коидалари учтадир: соглик мухофазаси, зарардан химоя, фасодли моддалардан фориг булиш.
Камалиб-тикилиб колиб, зарар етказадиган нарсалар унтадир: купирган кон, кузгалган маний (шахват уруги), бавл (сийдик), катта хожат, кориндаги дам, куски, акса, уйку, очлик, ташналик. Мана шу ун нарсанинг хар бири ушланиб-тутилиб колса, албатта? бир дард-касалликни келтириб чикаради.
Баданлар табобати икки турли булади: очлик, ташналик, совук, чарчаш ва уларга зид холатлар муолажасига ухшаш биринчи турини Аллох тилли ва тилсиз махлукида яратиб куйган, бунда табибнинг муолажасига эхтиёж йук. Иккинчи тури эса фикр ва харакатга мухтождир. Мижозда пайдо булган ва уни муътадилликдан чикарадиган касалликларни даф килишга ухшаш. Зотан, мижоз иссик ёки совук, курук ёки хул булиши мумкин.
Пайгамбар табобатида мижозий касалликлар икки хил булиши айтилган: модда сабабидан ва моддасиз сабаб билан. Моддали хили иссик, совук, хул ёки курук булади. Мана шу турт кайфиятдан иккитаси: иссик ва совук таъсир этувчи кайфиятга, хул ва курук эса таъсирланиш кайфиятига эга. Абу Абдуллох ал-Мозарий айтишича,«Касаллик келиб чикишига кура турт турли булади: кондан, сафродан, балгамдан ва савдодан. Агар у кондан булса, унинг шифоси конни зулук, кортик куйиш, ништар уриш каби усуллар ёрдамида чикариб ташлаш билан булади. Агар колган уч кисмдан булса, уларнинг шифоси хар бир мижозга лойик сурги билан амалга оширилади. Пайгамбаримиз асал хам сурги эканини айтганлар».
Мижозий касалликларнинг асли таркиб кайфиятларининг кучлисига, яъни иссиклик ва совукликка тобедир. Агар касал иссикдан булса, венадан кон олиш, зулук ёки ништар, кортик ёрдамида кон чикариб ташланиб, муолажа килинади. Чунки бунда модда бушанади, мижоз совийди. Агар у совукдан булса, у киздириш йули билан даволанади, бу асалда мавжуддир. Агар совук моддадан бушанишга эхтиёж булса, бу холда хам асал кор келади.
Лекин замонавий шифокорлар даволаш чогида аксари холларда беморнинг мижози билан мутлако кизикишмайди, касалликнинг ботиний сабаблари хакида сураб-суриштиришмайди, ташки куринишларга караб хулоса чикаришади ва ташхис куйишади. Натижада куп холларда беморнинг тузалиши кечикиб кетади, баъзан эса муолажалар хатто огир окибатларга олиб келиши хам мумкин.
Пайгамбар алайхиссалом хадисларида мусулмонлар хаётининг барча жабхалари катори улар саломатлигини мухофаза килиш, касалликларни даволаш каби мухим масалалар хам камраб олинган. У Зот таълим берган муолажа усуллари, содда дорилар, шифобахш таомлар, овкат истеъмол килиш ва ичимлик ичиш коидалари асрлар мобайнида инсониятга хизмат килиб келмокда.
Коинот сарвари бош огригидан халос булиш учун хина куйишни тавсия этганлар. Куз касалликларида тинчликни саклаш, осойишталик ва дам олишни буюрганлар. Томок огригини даволашда хинд ёгочини, корин огригида асални куллаганлар. «Пайгамбар табобати» китобида истиско, упка яллигланиши, бадан кичимаси, хуснбузар ва бошка касалликларни даволашда фойда берадиган дорилар хам тилга олинган.
Абу Баракотнинг ёзишича, «Бир касал чиккан жойда булсангиз, бошка бирор ёкка чикманг, бир ерда касаллик таркаса, у ерга саёхат килманг», деб буюриб, карантин усулини хам илк марта Расулуллох алайхиссалом тавсия этганлар. Яна у зот барча касалликларда пархез буюриб, «Хамма даволарнинг боши шудир», деганлар.
Абу Хайяннинг «Ал-холис» китобида куз касалликлари ва томок огрикларига оид хазрати Пайгамбарнинг ушбу тавсиялари келтирилган: «Замбуругларни олинг, намли коронги ерда уч кун сакланг, улар могорлаб колади. Сихга илиб киздиринг. Совугач, кузга худди сурма сургандай уч марта шу могордан суртинг, томокка босиб уранг».
Кузи огриганларга доимо асал, хурмо ейишни тавсия этганларки, бунинг пенитсиллин экани кейинчалик аникланди. Захарланганда дархол ошкозонни бушатиш учун кайт килдирар ва елкаларининг уч жойидан кон олдирар эдилар. Сил, йуталга чалинганларни ва балгам ташлаганларни чупонлар ёнига куйиб келардилар ва сут ичишни тавсия этардилар.
Аллох берган умрни яшаб Унинг розилигини топиш учун Пайгамбаримиз алайхиссалом куйидагиларга катъий амал килишимизни буюрадилар:
Доимо тоза ва покиза таомларни енг.
Жуда иссик ёки жуда совук овкатларни истеъмол килманг, уларда барака хам, шифо хам булмайди.
Таомни узок чайнаб, секин енг.
Овкатдан олдин ва кейин кулларингизни ювинг.
Овкатни факат иштаха келганида тановул килинг, куп еманг. Овкатланиш пайтида куп сув ичманг.
Кишда купрок ёгли, кучли таомларни, ёзда эса енгилрок овкатлар ва сабзавот-кукатларни енг.
Дастурхонингиздан хурмо аримасин.
Узум, хурмо ва зайтун Аллохга шукр этмок учун сизга сихат ва кувват беради.
Чарчаган вактингизда ширинликлардан тановул килинг.
Синик косада овкат еманг, сув хам ичманг.
Овкатланаётганда яхши кайфиятда булинг, ёлгиз овкатланманг.
Сувни бирдан симирмай, хуплаб-хуплаб ичинг, акс холда жигар хасталигини келтириб чикаради.
Агар сут ичсангиз, сув билан огзингизни чайинг, чунки унда ёг бор.
Нонни эъзозланг, чунки у ер ва осмон баракотидандир. Ким дастурхонга тукилган ушокни еса, Аллох унинг гунохини кечиради.
Бехи ейиш юрак хасталигини кетказади.
Укроп истеъмол килиш куланж (йугон ичак касаллиги)нинг олдини олади.
Сигирнинг сути шифо, ёги даво, гушти эса касалликдир.
Аллох таоло хар бир дарднинг давосини хам яратиб куйган.
Сигир сутини купрок истеъмол килинглар, чунки у турли доривор гиёхларни териб ейди.
Истеъмолда сут махсулотлари билан баликни аралаштирманг, Пайгамбаримиз «Сут ичиб туриб, балик ема», деганлар, чунки улар кушилса, конни бузиши мумкин.
Асал еб туринг, чунки у минг дардга даводир.
Хар ойда бир кун руза тутингки, токи вужудингиз дам олсин.
Овкатдан сунг дуо укиб, Аллохга шукр килинг.
«Пайгамбар табобати»да Рамазон ойида дастурхонимиз курки булувчи хурмонинг купгина хислатлари келтирилади: «Хурмо жуда туйимли, кувват булувчи мева, ози шифо ва купи таом хисобланади, танани кувватлантиради, ошкозонни тозалайди, буйрак ва жигарга куч беради, ичак йулларини равон килади, хомиладор аёлларга, айникса, фойдали: хомила ривожига ижобий таъсир курсатади ва тугишни осонлаштиради, эмизикли аёлларнинг сутини купайтиради, шамоллашдан пайдо буладиган ва бугим касалликларига даво, терининг рангини чиройли килади». Айни пайтда уни хар куни мунтазам ёки уйку олдидан емаслик, куп истеъмол килмаслик, кузи огриганларнинг ундан тийилишлари тавсия этилади.
Пайгамбар алайхиссаломнинг кунига бир неча марта мисвок килишга буюришларининг хикматини олимлар якиндагина кашф этишди. Огиз-тишларни тозалаш учун ишлатиб келинган арок дарахти шохидан тайёрланадиган мисвок таркибидаги шифобахш моддалар поклаш-тозалаш билан бир каторда йигирма турт хил турли хасталикларга даво хам экан. Олимлар эътирофича, мисвок огиздаги нохуш хидларни йукотиб, уни хушбуй килади, тиш чириши (кариес) олдини олади, милкни мустахкамлайди, бугизга кувват беради, огиз сувини юмшатади, зехнни очиб, ёд олиш кобилиятини оширади, овкат хазмини яхшилайди, юрак, меъда, куз хасталикларига даво, куз огригини йукотади, кузни равшан, назарни уткир килади, овозни чиройли килади, юзни гузаллаштиради, заковатни кучайтиради, каришни секинлаштиради, хулласи, улимдан бошка куплаб касалликларга шифодир.
Куръони Каримнинг хеч бир хукми замонавий илмга зид булмагани каби, инсониятнинг етук табиблари Пайгамбаримиз алайхиссаломнинг ана шу тавсиялари олдида буйин эгаверадилар.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари