Главная / Жамият / Мактаб укувчилари орасида хомиладорлик ва пичокбозлик холатлари аниклангани ростми?

Мактаб укувчилари орасида хомиладорлик ва пичокбозлик холатлари аниклангани ростми?

Тугиб ташлаш билан булмас бола, бало булгай сизга,

Вужуди тарбият топса, булур рахнамо сизга.

Темирчининг боласи тарбия топса, булур олим,

Бузилса хулки, Лукмон угли булса, булгуси золим. (Абдулла Авлоний)

Якинда ижтимоий тармокларда Кукондаги таълим тизими «боткокка ботаётгани» хакида хабар таркалганди. Баъзи мактабларда тарбиявий ишлар тулик йулга куйилмагани сабаб сунгги вактларда мактаб укувчилари хомиладор булиб колгани ва укувчилар уртасида пичокбозлик холатлари купайиб кетганлиги айтилганди.

KUN.UZ мазкур вокеа юзасидан Кукон шахрида уз журналистлик суриштирувини утказди. Бош прокуратура матбуот хизмати кумаги билан хомиладорлик ва пичокбозлик холатлари юзасидан маълумотлар тупланди.

Youtube’да куриш

Mover’да куриш (tas-ix)

Аникланишича, шахардаги 19-мактаб укувчиси М.А. жорий йилнинг 31 май куни таниши Х.К. билан жанжаллашган. Жанжал вакти унга пичок уриб тан жарохати етказган. 1 июнь куни М.А.га нисбатан Жиноят кодексининг 104-моддаси (касддан баданга огир шикаст етказиш) билан жиноят иши кузгатилган. Иш судга оширилиб, айбдорга нисбатан тегишли жазо тайинланган.

Яна шундай холатлардан бири жорий йилнинг 20 май куни 2-мактаб укувчиси Л.Ж. ва 29-мактаб укувчиси Ж.О. уртасида булиб утган. Икки шахс уртасида низо келиб  чиккан ва Л.Ж. таниши Ж.О.га пичок уриб, тан жарохати етказган. Прокуратура томонидан жиноят иши кузгатилиб, 2018 йилнинг 6 август куни айбдорга суд хукми билан жазо тайинланган.

Шахардаги 23-мактабнинг вояга етмаган укувчиси, М.Т. 1-мактаб укувчиси Х. билан жинсий алокада булиши натижасида киз фарзандни дунёга келтирган. 2017 йилнинг 31 декабрь куни холат юзасидан жиноят иши кузгатилиб, суд хукми билан айбдор шахсларга нисбатан тегишли жазо чоралари кулланилган. Ёш она фарзандидан воз кечган ва чакалок болалар уйига топширилган.

Айнан шу мактаб укувчиси М.А хам таниши билан жинсий алокада булиб, у хам хомиладор булиб колган. 2017 йилнинг 30 декабрь куни Жиноят кодексининг 128-моддаси билан иш кузгатилиб, дастлабки тергов харакатлари олиб борилган. М.А.нинг камконлиги хисобга олинган, фарзанд куриши унинг хаёти учун хавф солиши мумкинлиги айтилган ва тегишли тиббиёт муассасасининг курсатмаси асосида унинг хомиласи аборт килинган.

Бу маълумотларни эшитганимиздан сунг, зудлик билан Тошкентга шошилдик. Кайтибок Халк таълими вазири Шерзодбек Шерматов билан богландик. Вазир бу холатга уз муносабатини билдирди. Уринбосари бошчилигида ишчи гурух тузилиб, Кукон шахрига хизмат сафарига жунатилди. Шошилинч мажлис утказилди. Биринчи кадам ташланиб, шахар халк таълими мудири ишдан олинди. Тулик текширув учун куп вакт талаб килинади. Яна мактаб директорлари иши хам тегишлича биттадан куриб чикилиши белгилаб олинди. Вазирлик KUN.UZ’га уз миннатдорчилигини изхор этиб, келгусида хам шундай оператив тарзда хамкорликда ишлашни давом эттиришини билдирди.

Шерзод Шерматов

Бирок кимнидур ишдан олиниши, унинг урнига янги рахбар тайинланиши ва унга катта ишонч билдирилиши ёки айбдор шахсларнинг жазосини олиши билан муаммо хал этилди, деб хисоблаб булмайди.

Жамиятда бундай холатлар купайиб боришида жуда купчилигимиз иктисодни сабаб килиб курсатамиз. Ота-оналар биргаликда пул топишга киришиб кетган. Фарзанд тарбиясига вакт топа олмаяпти дейишимиз мумкин. Ёки булмаса мактабларда тарбия фанларига етарлича эътибор берилмаяпти деймиз. Албатта, булар хам сабаблардан бири булиши мумкин. Лекин энг асосий сабаб сифатида ота-оналарнинг бефарклиги деб биламан. Фикримча, фарзанд тарбияламокчи булган инсонга доим вакт топилади. Шунчаки, дилдан киришиб фарзандларга ёшлигидан нима ёмон-у нима яхши эканини тушунтириб боришимиз керак. Улардан вактимизни аямаслигимиз зарур.

Кейинги сабаб сифатида жамиятимизда кучли социолог олимлар, психологлар ва педагоглар етишмаслигида деб биламан. Мисол учун Европа давлатларидан Германия ва Францияда дарсликлар руйхатида социология энг мухим фан сифатида каралади. Айникса, иккинчи жахон урушидан сунг, Германия хукумати жамиятшуносларга эътиборини оширди. Улар фаолиятини рагбатлантирди. Ривожланишига барча шароитлар яратиб берила бошлади. Сохага доир бир нечта тадкикот институтлари ташкил этилди. Улар жамиятда юзага келган муаммоларнинг сабабларини урганади ва куп холларда ечим хам беради. Энг мухими уларнинг ечими куп холларда тулик реализация килинарди. Аксар жамиятшунослар одатда бундай холатлар купайишининг сабаби сифатида диншуносликнинг жамиятда урни йуколиши, деб курсатишади. Инсонлар теологик (диний) назарияларга ишонмай куяди, охир-окибатда инсон хаётига тажовуз ва бошка огир килмишларга хам оддий куз билан карашни бошлайди.

Бу борада Ислом институти мударриси Мубашшир Ахмад билан сухбатлашдик. Улар булиб утган вокеаларга уз муносабатини билдириб, ечимлар буйича таклифлари билан уртоклашди.

Мубашшир Ахмад

«Халкимизда накл бор. Касални яширсанг, иситмаси ошкор килади. Утган вакт оралигида бундай холатларга бефарк караб келдик. Шунчаки етарли чора курмай, жазо бериш ва куркитиш билан кифояландик. Хозир эса яширишнинг иложи йук. Барчаси секин-аста ошкора булмокда.

Бундай ишларни динимиз доим коралайди. Куръони Каримнинг Ал-Исро сураси 32-оятида Аллох Таоло уз сузлари билан «Зинога якинлашманг…», – деб айтган. Якинлашиш тугул у хакида хаёл килишни хам такиклайди. Зино натижасида эркак кадди букилади, миллат бузилади. Жамият тизгини издан чикади.

Пайгамбаримиз Мухаммад с.а.в. хам зинони каттик коралаганлар. «Зино вактида инсон диндан чикади ва тавба килмагунча мусулмон булмайди», – деб айтганлар. Яна бир хадис-у шарифда «Зино килган инсонларни Аллох ота-оналари хам курмаган касалликларга дучор килади», – деб кайта ва кайта таъкидланган. Хозирда инсонлар чалинаётган бедаво ОИТС ва бошка хавфли касалликларни мисол тарикасида айтишимиз мумкин.

Авваллари зино килган инсонга дарра урилган ёки тошбурон килдирилган. Хозирги кунда конунларимизга карайдиган булсак, бундай килмишларга жазолар огир эмас. Бу масалада алохида мушохада килиб куришимиз керак. Ислом дини бундай зино ишларига салбий окибатлари билан куркитиш, жазо ва ечим билан курашади. Бундай харом ишлар охиратда дузахда ёниш билан жазоланади.

Ечим масаласига тухталадиган булсак, инсонлар уз вактида никохга киришиши керак. Хозирда бунга каршилик килувчи энг асосий омил бу туйларнинг куп харажатлилиги. Мебель, артист, кортеж ва бошкалар. Инсонлар энди булардан узоклашиши керак. Хашаматли туйларни бас килишимиз зарур.

Иккинчидан оилада эркаклар эрлик вазифасини килмай куймокда. Оила масаласига сусткашлик билан бефарк караш авж олган. Оилани бокиш, фарзандларни тарбиялаш факат аёл елкасига тушмокда. Шундай куштирнок ичида эркаклар борки, уялмай виждонсизларча аёли топиб келган пулни сарфлайди. Уялмайди.  Яна оиласини бока олмай улардан воз кечиб чет элга кетворган эркакларни хам учратиш мумкин.

Учинчидан аёлларимиз орасида хам хаё-ибо тобора йуколиб бормокда. Очик-сочик кийиниш урф булган. Бу куз зиносига шароит яратади ва, уз навбатида, инсон хиссиётларини жиловлай олмай колади. Зинога кул уради. Европадан кириб келган бундай кийинишларга бархам бериш керак. Яратган бизга нима маъкуллигини билади. Уни тавсиясига амал килишимиз лозим.

Яна хар кандай шароитда номахрам бегона аёл ва эркак бир хонада алохида колмаслигини таъминлаш зарур. Узлари хам тушуниши керак. Чунки у ерда учинчиси шайтон булади. У уларни захарлайди ва зинога чорлайди. Окибатини инсон хеч качон хиссиётлар вакти уйламайди.

Инсонларнинг ислом динига булган фобиясини йукотиш керак. Уларга доим ислом дини хак дин эканини тушунтиришимиз зарур. Исломда аёллар хукуклари чегараланмаган. Чексиз ва хатто эркакларга нисбатан бир неча баробарга кенг. Калта кийинишга карши чикиш билан уларнинг хукуклари чегараланиб колмайди. Буни барчамиз билишимиз керак. Буни хатто дунёвий илмлар хам исботлаган. Калта кийган аёллар узун киядиган аёлларга нисбатан шамоллаш эхтимоли кучли.  Натижада бепуштлик ва бошка касалликларга чалинади. Демак согликка зарарли ишлардан сакланишимиз зарур ва лобуд.

Порнографик махсулотлар таркалишига хам каттик жазолар белгилашимиз керак. «Овертон туйнуги» деган назария бор. Назарияга кура, манфаатдор разил инсонлар бойлик ёки хокимият илинжида жамиятга шундай иллатларни татбик этади. Бундай сиёсат оркали жамият бузилади. Улар бой булади ёки хокимиятни эгаллайди. Паст эса боткокка ботади. Албатта, булардан Аллох Таоло узи асрасин», – деб уз билимлари билан улашди Мубашшир домла.

Шундан сунг, психолог-психотерапевт Зебинисо Ахмедова билан сухбатлашдик. Унинг айтишича, ота-оналар томонидан бериладиган тарбия нотугри йулга куйилган.

Зебинисо Ахмедова

«Ёшлигидан бериладиган тарбия бериш принциплари бузилган. Тизимли эмас. Айблари учун жазо бериш билан кифояланилган. Окибатлари деярли тушунтирилмайди. Куркитилса ва тарбия бермасдан охиригача тушунтирилмаса кизикиш барибир яшайверади. Уни яна бир бор килгиси келади. Ёшликда иштиёк доим кучли булади. Барибир уша килмиш ёмонлигини билса хам яна амалга оширгиси келиб колади. Бунинг учун юкоридаги тавсияларга амал килишимиз керак.

Шу билан бирга мактабларда психологлар фаолиятини йулга куйишимиз лозим. У хар бир укувчи билан шахсан шугуллансин. Сухбатлашсин, эшитсин ва маслахатлари оркали ёрдам берсин. Чунки шундай гаплар буладики, сизга факат психолог ёрдами зарур булади. Ота-оналарга айтишни андиша киладиган ёшлар бор. Уларга тугри йулни курсатиб бермасак онг захарланиши ва разил максадли инсонлар булардан фойдаланиши мумкин», – деб уз тавсияларини билдириб утди З.Ахмедова.

Энди бир зум фикр килайлик. Барчамиз яхши ва тинч яшашни хохлаймиз. Буни инкор килиб булмайди. Юкорида долзарб муаммолар саналди. Соха мутахассисларидан ечимлар таклиф урнида берилди. Улар хам дунё тарихи тажрибасидан келиб чикиб гапирди. Очик айтиш керак Мубашшир домла айтганидек «Овертон туйнуги» кенгайиб бормокда. Бундай вокеаларга оддий карайдиган булиб колдик. Урганиб колдик. Хис кила олмаяпмиз. Лекин хамма нарсанинг охири булганидек бунинг хам интихоси бор. Бошланган ишларимиз яхшилик билан тугаши учун барчамиз бирлашишимиз керак. Бундай вокеаларга нафрат билан карашни урганишимиз зарур. Фарзандларимизга тушунтиришдан эринмайлик. Ахир доим жар солганимиздек улар келажагимиз. Эртамизга эса бефарк булмайлик. Муаммо борми, ечимлари берилганда куркмай хал этайлик. Уриниб курайлик.

Зафарбек Солижонов, махсус мухбир
Шерзод Эгамбердиев, оператор

Check Also

thumbnail-tw-20201105142056-6058

Шахар хаётига карши соглом хаётнинг 3 та асосий омили

Биз хаммамиз биламиз ва курамиз: шахар хаёти одамларга салбий таъсир курсатади, у ёки бу касалликларни …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари