Главная / Маданият / Курбонлик хакида

Курбонлик хакида

kurbonlikКурбонлик Аллох таолога атаб килингани учун уни сог-саломат, хеч бир нуксонсиз булишига уриниш Аллох таолога нисбатан юксак одобни курсатади. Курбонликнинг гушти хам, кони хам Аллох таолога керак эмаслиги ва етмаслиги аник. У Pотга факат такво етади, холос. Гушти ва кони етмаса хам, курбонлик килинадиган хайвоннинг айбу нуксонсизини топиш эса таквонинг баркамоллиги учун уринишдир…

Аллох таоло: «Албатта, Биз сенга Кавсарни бердик. Бас, Роббингга намоз уки ва жонлик суй», деган.
Шарх: «Кавсар»ни тафсирчиларимиз «куп яхшилик» деб айтишлари, бу эса пайгамбарлик, Куръон, хикмат, умматнинг куплиги, шафоат ва Пайгамбаримизга берилган бошка сон-саноксиз яхшиликлардан иборатлиги ва бошкалар тугрисида юкорида гапирилди.
«Бас, Роббингга намоз уки ва жонлик суй».
Кавсарни берган Аллохга хар канча шукр килса, шунча оз, холис Аллохнинг Узи учун ибодат килиб, намоз укиш, факат Худонинг йулида жонлик суйиб, бева-бечораларни туйгазиш шукрнинг бир куринишидир.
Уламоларимиз ушбу ояти каримадаги «намоз»дан мурод, ийди курбон намози, «жонлик»дан мурод курбонликка суйиладиган хайвон, деганлар.

Михнаф ибн Кайс розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам билан Арафотда турган эдик. Мен у Зотнинг: «Эй одамлар, хар бир уй ахлига хар йили бир курбонлик ва атийра лозимдир. Атийра нималигини биласизларми? У сизлар «ражабия», деб атайдиган нарсадир» – деганларини эшитдим».

Сунан эгалари ривоят килган.
Шарх: Ушбу хадиси шарифда зикр килинган «атийра» хакида утган фаслда батафсил суз юритилди. Ражаб ойида жохилият ишларини аралаштирмай суйиш суйиб, узи еб, камбагалларга берса, хечкиси йуклиги баён килинди.
Юкорида келган «Кавсар» сурасининг оят ва ушбу хадис Ханафий мазхаби уламоларининг хур, муким, бой мусулмон одамга курбонлик килиш вожибдир, деган гапларига хужжатдир.
Шунингдек, Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам узларининг бошка хадисларида: «Курбонлик килинглар! Чунки у отангиз Иброхимнинг суннатидир», деганлар.
Имом Ахмад ибн Ханбал, Ибн Можа ва ал-Хокимлар ривоят килган хадисда эса:
«Ким имконга эга булиб туриб, курбонлик килмаган булса, зинхор намозгохимизга якинлашмасин», дейилган.
Бошкалар курбонлик килишни «суннати муаккада» деганлар. Уларнинг хам узларига яраша далиллари бор.

Жобир розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам билан намозгохда курбон намозига хозир булдим. У Зот хутбаларини тугатиб, минбарларидан тушганларида бир кучкор келтирилди. Бас, у Зот уни уз куллари билан суйдилар ва: «Бисмиллахи ва Аллоху Акбар! Бу мендан ва менинг курбонлик килмаган умматимдан», дедилар». Абу Довуд ва Термизий ривоят килган.
Шарх: Ушбу хадиси шарифдан олинадиган фойдалар:

1. Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам курбон хайити намозини масжидда эмас, намозгохда укиганлари.
2. Ийд намозидан кейин хутба килиниши.
3. Ийд намози хутбаси минбарда килиниши.
4. Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам курбонликка кучкор суйганлари.
5. Курбонликни эгаси уз кули билан суйса, афзаллиги.
6. Курбонликни суйишда «Бисмиллахи ва Аллоху Акбар!» демок кераклиги.
7. Курбонликни суйиш пайтидан кимданлигини айтиш мумкинлиги.
8. Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам курбонлик килмаган умматлари номидан курбонлик килганлари.

Ибн Умардан курбонлик хакида «у вожибми?» деб суралди. У киши: «Набий соллаллоху алайхи васаллам ва мусулмонлар курбонлик килганлар», деди.
Бас, суровни яна кайтарди. Бас, у киши: «Аклингни ишлатяпсанми?! «Набий соллаллоху алайхи васаллам ва мусулмонлар курбонлик килганлар», деди».

Термизий ривоят килган.
Шарх: Бу ривоятдан курбонлик вожиб ёки вожиб эмаслигини аниклаш кийин, хамма нарса Ибн Умар розияллоху анхунинг ниятларига, нимани касд килганларига боглик, дейди баъзи уламоларимиз.
Эхтимол, шунинг учун хам суровчи иккинчи марта яна кайтадан сураган булса керак.
Лекин Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам ва мусулмонлар курбонлик килганлари таъкидли иш экани очик-ойдин куриниб турибди.

Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Курбонлик кунини ийд килишга амр килиндим. Уни Аллох бу уммат учун килгандир», дедилар. Бир киши: «Айтингчи, мен ургочи манийхадан узга нарса топмасам, уни курбонлик киламанми?» деди. У Зот: «Йук! Лекин сочингни ва тирнокларингни оласан. Муйлабингни кискартирасан. Ковугингни тозалайсан. Ана ушалар, Аллохнинг наздида сенинг курбонлигингнинг тугал булганидир», дедилар».

Абу Довуд ва Насаий ривоят килган.
Шарх: Пайгамбаримиз алайхиссалом сахобаи киромларга Ислом таълимотларидан тушунтириш олиб борувчи сухбатларидан бирида Курбон байрами хакида, унинг мусулмон уммати хаётида тутган урни хакида суз юритиб куйидагиларни айтдилар:
«Курбонлик кунини ийд килишга амр килиндим. Уни Аллох бу уммат учун килгандир», дедилар».
Демак, Курбонлик кунини байрам килишни Аллох таоло амр килган экан. Одамлар узларича маслахат килишиб карор килмаган эканлар. Хаттоки, Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг узларининг фикрлари ёки карорлари хам эмас, балки Аллох таолонинг Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламга килган амри экан.
Худди шу нукта Исломий байрамлар билан ноисломий байрамлар орасини фаркловчи нуктадир. Исломий байрамлар Аллох таолонинг амри билан, ноисломий байрамлар эса банданинг амри билан буладиган байрамлардир.
Аллох таоло Ислом умматидан бошка умматга бунга ухшаш байрам килмаган.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламдан бу баёнотларни эшитган сахобалардан бирлари рагбати кузиб кетиб савол берди:
«Айтинг-чи, мен ургочи манийхадан узга нарса топмасам, уни курбонлик киламанми?» деди».
«Манийха» биров томонидан согиб ичиб туриш учун берилган согин хайвондир.
Афтидан, савол берувчи киши курбонлик килишга ута кизиккан одамга ухшайди. Имкони булса, бировнинг молидан булса хам, курбонлик килишни хохлайди. Шунинг учун хам Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламдан ургочи манийхани булса хам, курбонлик килиш хакида сураб олмокда. Агар у Зот, булади, десалар, бировнинг узига согиб ичиб туриш учун берган согин хайвонини курбонлик килиб юбормокчи. Албатта, бировнинг мулкини курбонлик килиб булмайди. Шунинг учун Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам бу саволга:
«Йук!» деб жавоб бердилар ва ортидан курбонлик килишга моддий имкони йук кишиларнинг кунгилларини кутарувчи ажойиб гап айтдилар:
«Лекин сочингни ва тирнокларингни оласан. Муйлабингни кискартасан. Ковугингни тозалайсан. Ана ушалар, Аллохнинг наздида сенинг курбонлигингнинг тугал булганидир», дедилар».
Албатта, курбонлик килган кишилар хам, ушбу шахсий тозаликка оид ишларни байрамдан олдин киладилар. Аммо Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам айнан курбонлик кила олмай кунгли уксиган камбагал кишиларнинг кунгилларини кутариш учун, уларнинг ушбу хамма учун лозим булган шахсий тозалик ишларини курбонлик урнига утадиган даражага кутардилар. Бу эса унча-бунча илми нафс мутахассисининг хаёлига хам келмайдиган ишдир.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам бунга ухшаш масалаларни жуда ажойиб услуб ила хал килганларига хамма тан беради.
Ушбу хадиси шарифдан олинадиган фойдалар:

1. Курбон байрами кунини ийд килиш Аллох таолонинг амри эканлиги.
2. Курбон байрами Ислом уммати учун хос килингани.
3. Биров согиб ичиб туриш учун берган хайвонни курбонлик килиш мумкин эмаслиги.
4. Эркак кишилар байрамга тайёргарлик килиш жараёнида сочини олдириб ёки текислатиб, муйлабини кискартиб, тирнокларини ва харом муйларни олиши кераклиги.
5. Мазкур ишларни амалга ошириш курбонлик кила олмайдиган камбагаллар учун курбонлик килган урнига утиши.

Абу Айюб ал-Ансорий розияллоху анхудан: «Набий соллаллоху алайхи васалламнинг даврларида курбонлик кандок булган эди?» деб суралди. Бас, у киши:
«Киши уз номидан ва ахли байти номидан бир куй курбонлик килар эди. Узлари хам еб, узгаларга хам берар эдилар. Энди булса, куриб турганингдек, одамлар орасида фахрланишга айланиб кетди», деди».
Шарх: Ушбу хадиси шарифдан олинадиган фойдалар:

1. Илмли ва тажрибали кишилардан аввал булиб утган нарсаларни урнак олиш учун сураб туриш кераклиги.
2. Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг даврларида риёкорлик булмагани.
3. Оила бошлиги бир дона куйни курбонликка суйса, хамма оила аъзолари номидан утиши.
4. Курбонликнинг гуштидан уни килган одам узи хам еса жоизлиги.
5. Курбонликнинг гуштидан бошкаларга бериш кераклиги.
6. Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламдан кейин амали билан фахрланиш бошлангани.

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Одамзот суйиш куни кон чикаришдан кура Аллохга махбуброк иш килган эмас. Албатта, у(хайвон)лар киёмат куни шохлари, жунлари ва туёклари билан келурлар. Албатта, кон ерга тушишидан олдин Аллохнинг хузуридаги маконга етур. Уни чин кунгилла чикарингиз», дедилар». Иккисини Термизий ривоят килган.
Шарх: Ушбу хадиси шарифда Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам уз умматларини курбонлик килишга таргиб килмокдалар.
«Одамзот суйиш куни кон чикаришдан кура Аллохга махбуброк иш килган эмас».
«Суйиш куни» арабчада «Явмун Нахри» нахр куни деб айтилади. «Нахр» туя суйишга ишлатиладиган суз эканини олдин урганганмиз. Арабларда курбонликка одатда купрок туя суйилгани учун ушбу истилох ишлатиладиган булиб колган.
Демак, Курбон хайитининг биринчи куни Аллох таоло учун энг махбуб иш – курбонлик суйиш экан.
Бу куни курбонликка суйилган хайвонлар эса шундоккина суйилиб кетавермас, балки «Албатта, у(хайвон)лар киёмат куни шохлари, жунлари ва туёклари билан келурлар».
Ва курбонлик килган банда фойдасига гувохлик берурлар. Аммо бу килинган курбонликнинг савоби киёмат куни аникланади дегани эмас.
«Албатта, кон ерга тушишидан олдин Аллохнинг хузуридаги маконга етур».
Курбонлик килинаётган хайвон томогига пичок тортилганда чиккан кон ерга тушмасдан туриб, унинг савоби Аллох таолонинг хузуридаги маконга етиб боради. Бас, шундок экан,
«Уни чин кунгилла чикарингиз».
Уша кон чикаришни сидки дилдан, ихлос ила амалга оширингиз.
Ушбу хадиси шарифда хар бир имконини топган мумин-мусулмон курбонлик килиши накадар савобли иш экани очик-ойдин куриниб турибди.

Баро розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Албатта, ушбу кунимизда энг аввал бошлайдиган нарсамиз, намоз укимоклигимиздир. Сунгра кайтамиз ва суйиш суямиз. Бас, ким ушандок килса, бизнинг суннатимизни топибдир. Ким ундан олдин суйса, уз ахлига гушт такдим килибди, холос. Ибодатдан хеч нарса йукдир»– дедилар. Абу Бурда суйиб булган эди. Бас, у: «Менинг мусиннадан яхширок жазаъам бор?» деди.
«Уни суй! Аммо сендан кейин, бирор кишидан кифоя килмас», дедилар у Зот
».
Шарх: Ушбу хадиси шарифда курбон хайити куни бажарилиши лозим ишлар тартиби ва уларга оид баъзи тафсилотлар баён килинмокда. Бу баён эса Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг узлари томондан булмокда:
«Албатта, ушбу кунимизда энг аввал бошлайдиган нарсамиз, намоз укимоклигимиздир».
«Ушбу кунимиз»дан курбон хайит куни ирода килинган. Чунки суйиш суйиладиган байрам куни уша кундир. Демак, у кунда биринчи килинадиган иш ийд намозини укиш булмоги лозим экан. Бу ийдга узига хос, салобат, салмок ва рухонийлик беради. Исломда хар бир иш Аллохнинг зикри билан булади. Байрам хам бундан мустасно эмас. Бундок булишлиги мусулмонларнинг байрами накадар улуг байрам эканлигини изхор этади. Бошкалар уз байрамларини Аллох таолога гунох килиш билан утказсалар, мусулмонлар байрамдан хам савоб олишдек улуг бахтга муяссар булганлар.
«Сунгра кайтамиз ва суйиш суямиз».
Яъни ийд намозини укиб булганимиздан сунг намозгохдан уйимизга кайтамиз ва курбонлик суямиз. Бу намоздан кейин иккинчи уринда киладиган ишимиздир.
«Бас, ким ушандок килса, бизнинг суннатимизни топибдир».
Яъни ким олдин намозни укиб, кейин курбонлк суйса, биз мусулмонларни суннатига амал килибди. Узининг молиявий ибодатини адо этибдир.
«Ким ундан олдин суйса, уз ахлига гушт такдим килибди, холос. Ибодатдан хеч нарса йукдир».
Яъни ким намоз укишдан олдин курбонлик суйса, унинг суйган курбонлиги ибодат урнига утмайди. Унга курбонлик суйганлик савоби берилмайди. Уша хато ишни килган одам оддий холатда ахли аёли учун гуштга суйиш суйгандек булади, холос. Чунки хар бир ибодатни шариат курсатмасига мувофик килмок керак. Хар ким узича килишига рухсат йук.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам ушбу гапларни айтиб булишлари билан, уларнинг тасдигига мисол хам тайёр тургани маълум булди.
Сахобалардан Абу Бурда розияллоху анху намоздан олдин курбонликни суйиб булган эди. Бас, у:
«Менинг мусиннадан яхширок жазаъам бор?» деди».
Курбонликка туянинг мусинна номли турини суймок лозим эди. Абу Бурда розияллоху анху мусиннани намоздан олдин суйиб куйган эдилар. У суйганлари курбонлик урнига утмаслиги аён булди. Кайта суйишга мусинна туя йук. Лекин жазаъа туридаги туя бор. Уша жазаъани мусинна урнига курбонликка суйса, булаверадими? Абу Бурда розияллоху анхунинг бу саволларига Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам:
«Уни суй! Аммо  сендан кейин бирор кишидан кифоя килмас», дедилар».
Демак, бу рухсат Абу Бурайда розияллоху анхунинг узларига хос булган.
Ушбу хадиси шарифдан олинадиган фойдалар:

1. Ийддан олдин олим кишилар купчиликка, унга оид хукмларни яхшилаб баён килиб беришлари лозимлиги.
2. Курбон байрами куни биринчи килинадиган иш ийд намозини укиш булиши кераклиги.
3. Намоздан кайтгандан сунг курбонлик килишга киришмок яхши эканлиги.
Курбонликни хайит кунлари ичида килса булаверади. Аммо энг афзали биринчи хайит куни намоздан кейин килинмогидир.
4. Олдин ийд намозини укиб, кейин курбонлик суймоклик мусулмонларнинг суннати эканлиги.
5. Ийд намозидан олдин суйилгани гушт урнига утиб, ибодат урнига утмаслиги.
6. Курбонлик килинадиган хайвонларнинг сифатини биладиган кишилардан сураб олиш кераклиги.
7. Намоздан олдин суйган одам, кайта курбонлик суймоги лозимлиги.
8. Абу Бурайда розияллоху анхунинг фазллари.

Яна уша кишидан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам бизларга суйиш куни намоздан кейин хутба килиб: «Ким намозимизни укиса, кибламизга юзланса ва курбонлигимизни килса, намоз укилмасидан олдин суймасин!» дедилар». Туртовлари ривоят килган.
Шарх: Бу хадиси шариф хам утган ривоятдаги маънони яна хам таъкидлаб келмокда.

КУРБОНЛИККА КИФОЯ КИЛАДИГАН ВА КИФОЯ КИЛМАЙДИГАН НАРСАЛАР

Анас розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам иккита шохли ола кучкорни курбонлик килдилар. Уларни уз куллари билан суйдилар, тасмия айтдилар, такбир айтдилар ва оёкларини буйнига куйдилар». Бешовлари ривоят килган.
Шарх: Ушбу ривоятда васфи келаётган хайвонлар курбонлик учун энг муносиб хисобланади. Чунки Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг килганлари шундок.
«Набий соллаллоху алайхи васаллам иккита шохли ола кучкорни курбонлик килдилар».
Иложини топган одам шохли ола кучкор курбонлик килса, яхши. Булмаса, кифоя киладиган кандай хайвон булса хам, булаверади. Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг нима учун битта эмас иккита кучкорни курбонлик килганлари хикмати кейинрок аён булади.
«Уларни уз куллари билан суйдилар»
Демак, суйишни биладиган одам курбонлигини уз кули билан суймоги афзалдир.
«тасмия айтдилар, такбир айтдилар»
Суйиш пайтида, «Бисмиллахи, Аллоху Акбар!» демок керакдир. Чунки Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам шундок килганлар.
«ва оёкларини буйнига куйдилар».
Яъни Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам муборак оёкларни курбонликка суйилаётган кучкорнинг буйнининг унг томонига куйдилар. Чунки суйиладиган хайвонни секин, лутф ила чап бикинига ёткизилади. Суювчи унг кули билан пичокни, чап кули билан хайвоннинг бошини ушлаб туриб суяди.

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам кора билан босадиган, кора билан чукалайдиган ва кора билан назар соладиган кучкор олиб келишга амр килдилар. Бас, уни курбонлик килиш учун келтирилди ва у Зот: «Эй Оиша, пичокни келтир! Тошга кайраб юбор!» дедилар. Мен ушандок килдим. Бас, у Зот уни олдилар. Сунгра кучкорни ёнбошига ётказиб, суйдилар ва: «Бисмиллахи! Эй бор Худоё! Мухаммадддан, оли Мухаммаддан ва уммати Мухаммаддан кабул килгин», дедилар ва уни курбонлик килдилар».

Бешовларидан факат Бухорий ривоят килмаган.
Шарх: Бу хадиси шарифдан курбонликка оид бир неча масалаларни урганамиз.
1. «Набий соллаллоху алайхи васаллам кора билан босадиган, кора билан чукалайдиган ва кора билан назар соладиган кучкор олиб келишга амр килдилар».
Ривоятдаги «кора билан босадиган, кора билан чукалайдиган ва кора билан назар соладиган» дегани, оёги кора, корни кора ва кузининг атрофи кора, деганидир. Демак, ушбу васфга эга кучкорни курбонлик килиш афзалдир. Шунингдек, уша васфдаги хайвонни излаб топишга уриниш хам афзал.
Ривоятдаги «амр килдилар» деган иборадан курбонликни бировга айтиб олдириш мумкинлиги чикади.
2. «Бас, уни курбонлик килиш учун келтирилди»
Муктадо, машгул кишиларнинг курбонликларини кулидан шу иш келадиган кишилар келтириб беришлари мумкинлиги ушбу иборадан англанади.
3. «У Зот: «Эй Оиша, пичокни келтир! Тошга кайраб юбор!» дедилар».
Аёлларга курбонлик суйишда керак буладиган пичокни кайраб, олиб беришни топшириш мумкинлиги. Шунингдек, жонлик суйишдан олдин пичокни кайраб олиш лозимлиги.
4. «Мен ушандок килдим. Бас, у Зот уни олдилар».
Муслима аёллар эрларига бошка ишларда булгани каби, курбонлик суйишда хам фаол ёрдам беришлари.
5. «Сунгра кучкорни ёнбошига ётказиб, суйдилар»
Курбонликка суйиладиган хайвонни ёнбошига ётказиб суймок кераклиги.
6. «Бисмиллахи! Эй бор Худоё! Мухаммаддан, оли Мухаммаддан ва уммати Мухаммаддан кабул килгин», дедилар».
Курбонлик суядиган киши бошка вактлардаги суйишдаги каби «Бисмиллахи»ни айтмоги шартлиги.
Курбонлик килувчи киши Аллох таолодан уз курбонлигини кабул этишни сурамоги кераклиги.
Курбонлик килувчи киши ахли аёлининг номидан хам килса, яхши булиши.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам уз умматлари номидан хам курбонлик килганлари.

Укба ибн Омир розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам унга куйларни Уз сахобаларига курбонлик килишларига таксимлаб бериш учун бердилар. Бас, бир ёшли улокча ортиб колувди, уни Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга зикр килди. У Зот: «Уни сен курбонлик кил», дедилар». Бешовлари ривоят килган.
Шарх: Ушбу хадиси шарифдан икки нарсани истифода киламиз:
Биринчиси: Бошлик-рахбар одам уз одамларига курбонлик килиш учун жонлик олиб, таркатиши мумкинлиги.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг Укба ибн Омир розияллоху анхуга бир неча адад куй-эчкиларни бериб, сахобаи киромларга курбонлик килиш учун таксимлаб беришга амр килишлари шуни курсатади.
Иккинчиси: Бир ёшли улокчани курбонлик килиш мумкинлиги.
Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам Укба ибн Омир розияллоху анху сахобаи киромларга таксимлаб булганларидан кейин бир ёшли улокча ортиб колганининг хабарини берганларида, Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг: «Уни, сен, курбонлик кил» дейишлари шунга далолат.

Жобир розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Мусиннадан бошкани суйманглар. Факат сизга кийин булиб колгандагина куйнинг жазаъасини суйсангиз булур», дедилар».

Муслим, Абу Довуд ва Насаий ривоят килган.
Шарх: «Мусинна» туядан булса, беш ёшли, корамолдан булса, икки ёшли, куй-эчкидан булса, бир ёшли булганидир.
«Жазаъа» Абу Ханифа рахматуллохи алайхининг айтишларича, куй- эчкидан булса, олти ойлиги булади.
Демак, имкони бор одам камида бир ёшли куй ёки эчки курбонлик килиши керак. Агар камбагаллиги туфайли, кули кискалик килиб, бир ёшли куё эчкининг иложини кила олмаса, олти ойлик булса хам, кифоя килаверади.

Яна уша кишидан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам билан Худайбияда бир туяни етти киши номидан, бир сигирни етти киши номидан суйдик».

Абу Довуд, Муслим ва Термизийлар ривоят килган.
Шарх: «Худайбия» Маккаи Мукаррамага якин бир жойнинг номи булиб, Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам бошлик сахобалар Мадинаи Мунавварадан Умра учун келганларида мушриклар йулни тусганлари учун уша ерда туриб колганлар. Орада сулх тузилиб, унда бу йил мусулмонлар Маккаи Мукаррамага кирмай кайтиб кетадилар, деган банд булгани учун, Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам аталган курбонликларини шу ернинг узида суйиб, сахобаларни хам шундок килишга амр этганлар.
Ана ушанда Жобир розияллоху анхунинг айтишларича, етти кишидан битта туя ёки корамол суйилган экан. Ана уша нарса шариатимиз хукмидир. Туя ва корамол курбонлик килинадиган булса, улардан хар бирига етти киши шерик булса, булаверади.

Ибн Аббос розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам билан сафарда эдик. Курбон байрами келиб колди. Бас, шерик булиб бир корамолни етти киши ва бир туяни ун киши суйдик».

Термизий ва Насаий ривоят килган.
Шарх: Бу ривоятда бир сигирни етти киши шерик булиб курбонлик килиши дуруст эканлиги таъкидланмокда. Аммо, бир туяда ун киши шерик булишини муътабар мазхаблардан бирортаси хам олмаган.

Баро розияллоху анхудан ривоят килинади: «Набий соллаллоху алайхи васаллам ичимизда туриб, бармокларим у Зотнинг бармокларидан киска, бармок учларим у Зотнинг бармок учларидан кичкина: «Турт нарса курбонликка жоиз эмас; гилайлиги очик-ойдин хайвон, беморлиги очик-ойдин хайвон, чулоклиги очик-ойдин хайвон ва мияси чаток хайвон», дедилар».

Сунан эгалари ривоят килган.
Шарх: Ровий Баро ибн Озиб розияллоху анхунинг, бармокларим у Зотнинг бармокларидан киска, бармок учларим у Зотнинг бармок учларидан кичкина, деган муътариза жумлалари Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам сахобалар ичида тик туриб гапираётганларида жуда хам якинларида турганига далолатдир. Баро ибн Озиб розияллоху анху Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламга ута якин турганларидан уз бармокларини Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг бармоклари билан, уз панжа учларини Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг панжалари учлари билан солиштириб, узларининг бармоклари хам, бармок учлари хам Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламникидан кичик эканлигини аниклаб олганлар.
Ушбу ривоятдан курбонлик килиниши кузланган хайвон нафакат ёш жихатидан, балки соглик ва куриниш жихатидан хам талабга жавоб бериши, камчилик ва нуксонлардан холи булиши лозимлиги билинади.
«Турт нарса курбонликка жоиз эмас»
Яъни турт хил айбга эга хайвонларни курбонлик килиб булмайди.
1. «гилайлиги очик-ойдин хайвон»
Демак, кузида очик-ойдин билиниб турадиган гилайлиги бор хайвонни курбонлик килиб булмайди. Агар сезилар-сезилмас булса, майли, дейди уламоларимиз. Модомики, сезиларли даражада гилай булган хайвонни курбонлик килиб булмас экан, ундан кура каттарок айбга эга булган, мисол учун, кузи кур булган хайвонни курбонлик килиб булмаслиги турган гап булади.
2. «беморлиги очик-ойдин хайвон»
Яъни курганда касаллиги билиниб турадиган хайвонни хам курбонлик килиб булмайди. Бас, шундок экан, касаллиги туфайли урнидан тура олмай колган ва шунга ухшаш холдаги хайвонларни курбонлик килиб булмаслиги аник булади.
3. «чулоклиги очик-ойдин хайвон»
Юришидан чулоклиги аник билиниб турадиган хайвонни курбонлик килиб булмайди. Агар чулоклиги билинар-билинмас булса, курбонлик килса булаверади.
Хайвоннинг оёкларидаги нуксони очик-ойдин чулокликдан юкори, мисол учун, бир оёги кесик булса, мутлако курбонлик килиб булмайди.
4. «мияси чаток хайвон»
Миясида нуксони бор хайвонни хам курбонлик килиб булмайди. Купинча чорвадорлар бундок хайвонларни «айланбош» деб атайдилар.
Демак, курбонлик килиш учун хайвон танлаш пайтида мазкур камчиликлар булмаслигига алохида эътибор бермок лозим экан.

Али розияллоху анхудан ривоят килинади. «Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам бизларни куз ва кулогини яхшилаб куриб олишимизга; гилайни, мукобалани, мудобарани, харкони ва шаркони курбонлик килмаслигимизга амр килдилар. Мен: «Мукобала нима?» дедим.
«Кулогининг бир томони кесилган», деди.
«Мудобара нима?» дедим.
«Кулогининг учи кесилган», деди.
«Шарко нима?» дедим.
«Кулоги ёрилган», деди.
«Харко нима?» дедим.
«Кулоги белги учун йиртилган», деди
».

Сунан эгалари ривоят килган.
Шарх: Курбонлик килиниши кузланган хайвоннинг кузидаги айби канчалик эътиборда эканини аввал гапириб утилди. Бу хадиси шарифда асосан курбонлик килишга олинадиган хайвоннинг кулогидаги айбларига эътибор бериш хакида кетмокда.
Уламоларимиз, агар курбонлик килинадиган хайвон ушбу хадиси шарифда зикр килинган барча айблардан холи булса, айни муддао булади, курбонлик баркамол булади, деганлар.
Шу билан бирга, мазкур айблардан баъзиси бор хайвонларни курбонлик килса, булади, хам деганлар. Баркамол булмайди-ю, лекин курбонлик урнига утади.

Яна уша кишидан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам кулоги кесик ва шохи синикларни курбонлик килишдан кайтардилар».

Абу Довуд ва Термизий ривоят килган.
Шарх:Бу масалага мухаддислар, агар кулогининг ярмидан купи кесик ва шохининг ярмидан купи синик булса, деган изохни киритишган. Факихлар эса бу хадиси шарифда гап баркамоллик хакида кетмокда. Шунинг учун хам кифоя килса, булди, дейдиган булсак, кулоги кесик ва шохи синик хам кифоя килаверади, дейдилар.
Ушбу курбонликка танланган хайвоннинг баркамол булиши лозимлиги хакидаги хадиси шарифлардан иккита хикматни мулохаза киламиз.
Биринчи хикмат: Мусулмонларнинг Аллохга нисбатан юксак одоблари.
Курбонлик Аллох таолога атаб килингани учун уни сог-саломат, хеч бир нуксонсиз булишига уриниш Аллох таолога нисбатан юксак одобни курсатади. Курбонликнинг гушти хам, кони хам Аллох таолога керак эмаслиги ва етмаслиги аник. У Зотга факат такво етади, холос. Гушти ва кони етмаса хам, курбонлик килинадиган хайвоннинг айбу ноксонсизини топиш эса таквонинг баркамоллиги учун уринишдир.
Иккинчи хикмат: Камбагалларнинг кунгилларини кутариш. Уларга яроксиз булиб колган, нуксонли хайвонлар гуштини эмас, энг афзал хайвонлар гуштини совга килиш яхши иш. Бунда камбагалларнинг кунгиллари кутарилади. Узларини мухтарам кишилар сифатида хис этадилар.

КУРБОНЛИКНИНГ ОДОБЛАРИ ВА УНИ САКЛАШ ЖОИЗЛИГИ ХАКИДА

Жобир розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам суйиш куни иккита шохли, ола, бичма куйни суйдилар. Иккисини юзлантирганларидан сунг: «Албатта, мен юзимни осмонлару ерни яратган Зотга, Иброхимнинг миллатида булган, тугри йулга мойил булган холимда юзлантирдим ва мен мушриклардан эмасман. Албатта, менинг намозим, ибодатларим, хаёт ва мамотим оламларнинг Робби Аллох учундир. Унинг шериги йук. Ана шунга буюрилганман. Ва мен энг аввалги мусулмонларданман. Эй бор Худоё, бу Сендан ва Сенга Мухаммаддан ва унинг умматидан. Бисмиллахи ва Алоху Акбар», дедилар сунгра суйдилар».

Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят килган.
Шарх: Бу хадиси ширифдаги янгилик гаплардан бичилган хайвонни хам курбонлик килиш мумкинлиги хакидаги хукмни таъкидлашимиз лозим.
Иккинчи нарса эса курбонлик суйиш вактида укиладиган дуо. Ана уша дуони урганиб олиб курбонлик суяётганда укилса, максадга мувофик булади.

Умму Салама розияллоху анходан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Кимнинг суядиган курбонлиги булса, Зул-Хижжанинг ойи курингандан бошлаб, то курбонлик килгунича, сочидан хам, тирногидан хам хеч нарсани олмасин», дедилар».

Бешовларидан факат Бухорий ривоят килмаган.
Шарх: Курбонлик суйишни ният килган одам ва унинг оила аъзолари Зул-Хижжа ойи кирган кундан бошлаб, то курбонлик килингунча сочлари ва тирнокларини олдирмай юришлари лозим. Ким бу ишни, яъни соч ва тирнок олдиришни килса, макрух ишни килган булади. Зул-Хижжа ойининг биринчи ун кунида соч ва тирнокларни олмай юришнинг сабаби эса курбонлик килганда ундан купрок аъзо иштирок этсин, токи киёматда Аллох таоло курбонлик сабабидан уни дузахдан озод килганда купрок аъзоси озод булсин, деган яхши умиддир.

Ибн Умар розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Хеч бир киши уз курбонлигидан уч кундан сунг емасин», дедилар».

Муслим ва Термизий ривоят килган.
Шарх: Бу хадиси шариф вактинчалик ва маълум сабабга кура айтилган булиб, курбонлик килган киши уч кун ичида узи емаса, курбонлик гуштини садака килиб юборишни такозо килади.

Салама ибн ал-Акваъ розияллоху анхудан ривоят килинади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам: «Ким курбонлик килса, учинчи кундан кейин уйидан ундан бирор нарса булган холида тонг отдирмасин», дедилар. Келаси йили булганда: «Эй Аллохнинг Расули, утган йили килганимиздек килайликми?» дейилди. У Зот: «Енглар! Таомлантиринглар! Саклаб куйинглар! У йили одамлар кийинчиликда эдилар. Уларга ёрдам беришингизни хохлаган эдим», дедилар». Бешовлари ривоят килган.
Шарх: Демак, Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам мусулмонлар очарчилик туфайли кийинчиликка дучор булган йиллари курбонликнинг гуштини уч кундан ортик саклаб туришни ман килганлар. Мазкур холат утиб тукчилик булганда эса хам узлари еб, хам узгаларга бериб, хам саклаб куйишга рухсат берганлар.
Ушбу хадиси шарифга биноан, уламоларимиз, оддий холатларда Курбонликнинг гуштини учга булиб, бир кисмини егани, иккинчи кисмини камбагалларга бергани, учинчи кисмини саклаб куйгани яхши, дейдилар.
Мухтожлар купайганда эса уларнинг риоясини килиш зарурдир.

КУРБОНЛИК ХАКИДА КУШИМЧА МАЪЛУМОТЛАР

Курбонлик курбон хайити кунлари суйиладиган хайвондир.
Фукахолар истилохида курбонлик «Махсус хайвонни махсус вактда суйишдир».
Курбонлик шариатга иккинчи хижрий санада киритилган.
Ханафий мазхаби буйича курбонлик килиш вожибдир.
Курбонлик килиш хур, балогатга ёшига етган, окил, муким ва закот нисобига молик булган мусулмон шахсга вожиб булади. Ханафий мазхаби буйича мусофирга курбонлик килиш вожиб булмайди.
Курбонлик килишнинг вакти хайит кунининг тонги отиш билан киради ва учинчи хайит кунининг куёши ботиши билан чикади. Факат курбонликни хайит намозини укиб булгандан кейингина килина бошланади.
Агар курбонликка аталган хайвон кочиб кетиб урнига бошкаси олинган булса, кейин аввалгиси хам топилиб колса, иккисини хам суйилади.
Курбонлик килинадиган хайвонлар мол, кутос, туя, куй ва эчкилардан иборатдир. Бу хайвонларнинг эркаги хам, ургочиси хам, бичилгани хам, бичилмагани хам курбонлик килинса, булаверади. Бошка хайвонларни курбонлик килиб булмайди.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари