Главная / Маданият / Кон, сийдик, мазий ва бошкани поклаш хакида

Кон, сийдик, мазий ва бошкани поклаш хакида

krovМазий – жинсий аъзодан чикадиган ок рангдаги ута майин суюклик булиб, у одатда жинсий якинлик ёки шунга якин харакат булганда чикади.

Асмо розияллоху анходан ривоят килинади, у киши айтадилар: «Бир аёл Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг хузурларига келиб: «Биздан бирларимизнинг кийимига хайзнинг конидан тегиб колади. Уни кандок килиш керак?»деди.

У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Уни ишкайди, сунгра сув билан ишкалайди, кейин эса сув билан ювади, ана шундан кейин унда намоз укийверади», дедилар».

Асмо бинти Абу Бакр розияллоху анходан ривоят килинаётган бу хадисда мусулмон аёлларининг Ислом хукмларини урганиш борасидаги харакатларидан бир намуна хикоя килинмокда.

Маълумки, Асмо розияллоху анхо Оиша онамизнинг опалари, яъни Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг кайнэгачилари эдилар. Шунинг учун хам Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг оилаларида бошка аёллардан кура купрок булиб туришлари табиий бир хол. Асмо розияллоху анхо ана шундок кунлардан бирида узлари шохид булган бир ходисани куйидагича хикоя киладилар:

«Бир аёл Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг хузурларига келиб: «Биздан бирларимизнинг кийимига хайзнинг конидан тегиб колади. Уни кандок килиш керак?» деди».

Бу уша давр учун оддий хол эди. Пайгамбаримиздан эркак ва аёллар турли-туман ахкомларни сурайверарди. Чунки у киши бор жойда бошка кишидан сурашга биров ботина олмас эди. Шу билан бирга, бу хукмлар янги баён килинаётган пайтда уларни у Зот соллаллоху алайхи васалламдан бошка хеч ким яхши билмас хам эди.

Авваллари одамлар нажосат нима, поклик нима, халол нима, харом нима билмас, ундай нарсаларга эътибор хам бермас эдилар. Чунки уларга бундай нарсаларни сураб-суриштиришни хеч ким, хеч кандай тузум таклиф килмас эди.

Бунинг учун иймон керак, Ислом керак эди. Энди иймон хам келди, Ислом хам келди. Кечагина халол-харомни, пок-нопокни, нажас ва тозани ажратмай юрадиган одамлар халолни истаб, харомдан хазар киладиган, покни хохлаб, нопокликдан жирканадиган, нажасдан четланиб, тозаликка интиладиган булиб колдилар. Каттаю кичик хар бир нарса Аллохнинг шариатига мувофик келиши учун харакат киладиган булиб колди. Мана, улардан бир аёл Расули Акрамнинг олдиларига келиб, аёллар хайз курганларида кони кийимига тегса, нима килиши кераклиги хакида сурамокда.

Бу аёл мазкур коннинг нажаслигини билади. Кийимига тегса, кийим хам покликдан чикишини билади. Муслима аёлнинг кийимлари доимо пок булиши зарурлигини хам англаб етган. Лекин хайз туфайли кийимига кон тегса, нима килсин? Уша кийимни ташлаб юборсинми? Ёки бутунлай ювсинми? Нима килсин? Мумина-муслима аёл кийими пок булишини истамокда!

Шунда Расули Акрам соллаллоху алайхи васаллам у аёлга бунинг энг осон йулини курсатдилар. У Зоти бобаракот: «Уни ишкайди, сунгра сув билан ишкалайди, кейин эса сув билан ювади, ана шундан кейин унда намоз укийверади», дедилар.

Яъни уша кийимига хайз кони теккан аёл уша жойни кули билан ишкайди, уни шу йул билан кийимидан кетказишга уринади. Ундан колганини эса сув куйиб туриб, ишкаб кетказади. Охири эса уша кон теккан жойини ювиб ташлайди, дедилар. То кон кетгунча шундай килади. Сунгра кийим пок булади, унда намоз укийвериши мумкин.

Ушбу хадисдан олинадиган фойдалар:

1. Аёл кишининг аёлларга хос масалаларни урганишга интилиши зарурлиги.

2. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг аёлларга хос саволларга хам жавоб берганлари.

3. Хайз кони нажосат эканлиги.

4. Нажосат сув билан кетиши.

5. Нажосатни кетгунча ювиш зарурлиги.

6. Хайз кони теккан кийимнинг кон теккан жойини тозалаб, намоз укиса жоизлиги.

7. Исломда энг осон йул тутилиши.

Абу Хурайра розияллоху анхудан ривоят килинади, у киши айтадилар:

«Бир аъробий туриб бориб, масжидга сийди. Бас, одамлар уни зажр килдилар. Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам уларга:«Уни уз холига куйинглар ва сийдиги устига бир челак сув куйинглар. Албатта, сиз енгиллаштирувчи этиб юборилгансизлар, кийинлаштирувчи этиб эмас», дедилар».

«Аъробий» деб араб тилида сахройи арабга айтилади. Улар сахро шароитида таълим-тарбия курмай, шундоклигича вояга етган. Шунинг учун гап-сузлари, хатти-харакатлари содда ва купол булиб, кишлок ва шахар одамларидан ажраб турган.

Абу Хурайра розияллоху анхудан ривоят килинаётган бу хадис жуда хам маълум ва машхур ходисадан бир парча. Бу ходисани барча хадис имомлари турлича ва хар хил лафзлар билан ривоят килганлар. Аслида вокеа куйидагича булган эди:

«Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам масжидда ултирган эдилар, бир аъробий кириб келди. Икки ракат намоз укиди. Сунгра: «Эй бор Худоё, мени ва Мухаммадни рахм килгин. Биз билан бирга бошкани рахм килмагин», деб дуо килди.

Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам: «Батахкик, чеклашни кенгайтириб юбординг», дедилар. Куп утмай, у туриб бориб, масжиднинг бир бурчагига сийди. Одамлар шошилиб, унга зугум кила бошладилар.

Шунда Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам уларни кайтардилар ва: «Уни уз холига куйинглар ва сийдиги устига бир челак сув куйинглар. Албатта, сиз енгиллаштирувчи этиб юборилгансизлар, кийинлаштирувчи этиб эмас», дедилар.

У Зот бир кишига амр килган эдилар, у бир челак сув олиб келиб сийдикнинг устига куйди. Кейин Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам халиги аъробийни чакирдилар ва унга:

«Албатта, масжидларда манави сийдик ва ифлос нарсалар дуруст эмас. Масжид факат Аллохнинг зикри, намоз ва Куръон кироати учун», дедилар.

Кишиларни тарбиялашдаги Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг сабрлари, хилмлари ва тадбирлари канчалик экани шунга ухшаш холларда яккол намоён булади. Барча кишилар у Зот соллаллоху алайхи васалламдан урнак олишлари керак.

Ушбу хадисдан олинадиган фойдалар:

1. Масжидда намоздан бошка вактда хам утириш жоизлиги.

2. Аъробийнинг тарбиясизлиги (килган дуоси ва иши – далил).

3. Сийдикнинг нажас экани.

4. Ердаги сийдикнинг устига сув куйиш билан ер тоза булиши. (Уша вактда Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг масжидлари ердан иборат булиб, хеч нарса тушалмаган эди).

5. Илмсиз одам нотугри ишни килиб куйса, бирдан унга каттик танбех бериш яхши эмаслиги.

6. Илмсиз кишига аста тушунтириш лозимлиги.

7. Ислом уммати ишларни енгиллаштирувчи экани.

8. Ислом уммати ишни кийинлаштирувчи эмаслиги.

9. Масжидларни нажас ва нопок нарсалардан холи тутишнинг вожиблиги.

10. Мухтож кишига дархол амри-маъруф ва нахий-мункар килиш зарурлиги.

11. Сахобаи киромларнинг мункар ишдан кайтаришга доимо тайёр эканлари.

12. Икки ёмон ишдан енгилини, икки яхши ишдан фойдаси купрогини олиш кераклиги.

(Масжидга сийиш ёмон иш. Аъробийни зажр килиш хам ёмон иш. Аъробийга купол муомала килиш унинг диндан чикиши билан тугайди. Масжидга сийиш эса сийдик устига бир пакир сув куйиш билан тугайди. Шунинг учун бу икки зарардан енгили ихтиёр килинди. Масжидни покиза тутиш яхши, фойдали иш. Масжидга сийган аъробийни уриб, сукмаслик хам фойдали иш. Лекин иккинчисининг фойдаси катта, аъробий Исломда колади, тарбия топади. Шунинг учун иккинчиси танланди).

13. Килинган нотугри ишларни тезрок бартараф этишга харакат килиш. Шунинг учун тезда сув олиб келиб, сийдик устига куйилди.

Имом Абу Довуд ривоят килган:

«Итлар масжидга кириб-чикиб, сийиб юрар эди. Ушанинг хеч бирига сув куймас эдилар», деган хадисга биноан, ердаги нажосат хаво ва куёш таъсири оркали куриши билан хам ер тоза булади, дейилган.

Шунга эътиборан, ернинг пок булиши сув билан ва куриш билан булади, дейилади.

Бу хадиси шарифдаги таълимотларга амал килишга хозирги кунимизда эхтиёжимиз куп. Алхамдулиллах, масжидларни тоза тутиш борасида камчилик йук, десак хато булмас. Аммо масжидларда Аллохнинг зикрини, Куръони карим кироатини купрок килишга эхтиёжимиз бор. Айникса, Ислом ахлок ва одобларидан узок кишиларни йулга солишда сабр, мулойимлик хамда эринмай ваъз-насихат килишни урганишимиз лозим. Ишларни енгиллаштирувчи булишимиз лозим.

Ибн Аббос розияллоху анхудан ривоят килинади:

«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам икки кабр ёнидан утдилар ва: «Албатта, икковлари азобланмокдалар. Икковлари катта нарсада азобланмаяптилар. Улардан бири сийдигидан сакланмас эди. Бошкаси булса, чакимчилик килиб юрар эди» , дедилар. Сунгра бир хул шохни олиб, иккига айирдилар ва хар бир кабрга биттадан сукиб куйдилар. Одамлар: «Эй Аллохнинг Расули, буни нима учун килдингиз?» дейишди.

У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Шоядки, булар куригунча икковларидан (азоб) енгиллатилса», дедилар».

Шарх: Бу хадиси шарифда мусулмон инсон нажас нарсалардан, хатто сийганида сачраши мумкин булган томчилардан хам узини жуда эхтиёт килиши зарурлиги хакида суз бормокда.

Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам бир куни сахобалар билан кетаётиб, иккита кабр ёнидан утдилар ва хаммага эшиттириб дедилар: «Албатта, икковлари азобланмокдалар».

Яъни ушбу икки кабрда ётган икки одам азобланмокда.

«Икковлари катта нарсада азобланмаяптилар». Яъни икковларининг кабрда азобланишига сабаб булган нарса одамлар назарида катта нарса эмас. Одамлар унга эътибор бермай, одатланиб колганлиги сабабидан азобланмокдалар.

«Улардан бири сийдигидан сакланмас эди». Яъни сийганда узига сачраса, сийиб булгандан кейин сийдикдан колса, эътибор бермай кетаверар эди. Колган сийдик баданига ёки кийимига томадими, эътибори йук эди.

«Бошкаси булса, чакимчилик килиб юрар эди». Яъни одамларнинг гапини бир-бирига ташиб, ораларида низо чикишига сабаб булар эди.

Дархакикат, Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам айтганларидек, мазкур икки нарса одамлар назарида арзимас нарсага ухшайди. Холбуки, Аллохнинг хузурида булар жуда хам катта гунох хисобланади. Шунинг учун хам бу икки ишга мубтало булган икки киши кабрда азоб чекмокда.

«Сунгра бир хул шохни олиб, иккига айирдилар ва хар бир кабрга биттадан сукиб куйдилар».

Яъни Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам юкоридаги гапларни айтиб булганларидан сунг хурмо дарахтининг хул шохини олиб, иккига булиб, кабрларга биттадан сукиб куйдилар. Бу ишни куриб турган сахобалар:

«Эй Аллохнинг Расули, буни нима учун килдингиз?» дейишди.
Сахобаи киромлар Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам бу каби ишларни бир хикмат ила килишларини яхши билишар эди. Кабрнинг устига хул шохни сукиб куйиш биринчи марта булаётганидан бу иш нима хикмат юзасидан килинганини тушуна олмай сурашди.

«У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Шоядки, булар куригунча икковларидан (азоб) енгиллатилса», дедилар.

Яъни шоядки, ушбу хул шохлар куригунча икки кабрдаги азобланаётган икки бандадан азоб енгиллаштирилса, деб айтдилар.

Бу хадисдан олинадиган фойдалар:

1. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг кабрда булаётган нарсани хам билишлари.

2. Кабр азобининг хаклиги.

3. Сийдикнинг нажас эканлиги.

4. Чакимчиликнинг харомлиги.

5. Сийдикдан тула тозаланмаслик каби гунохларга хам улимдан кейин азоб булиши.

6. Баъзи уламолар бу хадисни далил килиб, кабрда хул усимлик турса, тасбех айтиб туради, кабр эгасига фойдаси етади, деганлар.

Имом Бухорий ривоят килишларича, сахобалардан Бурайда ибн ал-Хусойн кабрларига хурмонинг иккита хул шохини куйишни васият килган эканлар.

7. Баъзи уламолар яна шу хадисни далил килиб: «Кабр устида Куръон тиловати мустахабдир, чунки хул шохнинг тасбехи туфайли азоб енгиллашганда, Куръон кироати ила енгиллашмайдими!» деганлар.

8. Баданга ва кийимга теккан нажосатни дархол кетказиш лозимлиги.

9. Улганларнинг азоби тирикларнинг амали ила бир оз енгиллашиши мумкинлиги.

Бу хадиси шарифга доимо амал килишимиз зарур. Казои хожат вактида эхтиётлик билан пухта тозаланиш лозим. Чакимчиликдан хазар килиш керак. Кабр азобини уйлайлик, доимо пок булишга харакат килайлик!

Умму Кайс бинти Михсон розияллоху анходан ривоят килинади:

«У киши узининг хали таом емаган жажжи углини Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга олиб келди. У Зот соллаллоху алайхи васаллам уни куйниларига утказдилар. Бола у Зотнинг кийимларига сийиб юборди. Бас, у Зот сув чакирдилар ва унинг устига сепдилар, ювмадилар».

Бошка бир ривоятда: «Сув сепишдан зиёда иш килмадилар», дейилган.

Юкоридаги турт хадисни Бешовлари ривоят килишган.

Аввало, хадиснинг ровияси Умму Кайс бинти Михсон розияллоху анхо билан танишиб олайлик.

У киши машхур сахобий Укоша ибн Михсон розияллоху анхунинг сингиллари буладилар. Умму Кайс куниялари булиб, исмлари Омина. Кадимда Исломга кирган, Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга энг аввал байъат килган сахобиялардан.

У киши Маккадан Мадинага хижрат килганлик шарафига хам эгалар. Умму Кайс бинти Михсон розияллоху анхо узок умр курганлар.

Имом Бухорий ва Имом Муслимларнинг «Сахих» китобларида у кишидан йигирма туртта хадис ривоят килинган.

Ушбу хадиси шарифни урганар эканмиз, кичкина угил бола кийимга сийиб куйса, нима килиш кераклиги билан бирга, Расули Акрам соллаллоху алайхи васалламнинг мутавозелик, мехрибонлик, одамохунлик каби юксак инсоний фазилатларга эга эканликларига гувох хам буламиз.

Мадиналик мусулмонлар узларининг гудак болаларини доимо Расули Акрам соллаллоху алайхи васаллам хузурларига олиб келар эдилар. У зот соллаллоху алайхи васаллам эса уларни кулларига олар, упиб-эркалар, танглайларини кутарар ва хакларига дуо килар эдилар.

Кунлардан бир куни Умму Кайс бинти Михсон розияллоху анхо «узининг хали таом емаган жажжи углини Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга олиб келди».

Яъни гудак онасини эмар эди-ю, узи таом ейиш даражасига етмаган эди. Бу васфни зикр килишдан максад, хукмнинг кандок булишига таъсир килади. Чунки факат сут эмаётган угил бола билан таом ейдиган угил бола орасида фарк бор. Уларга боглик хукм икки хил булади.

«У Зот соллаллоху алайхи васаллам уни куйниларига утказдилар».

Яъни Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам халиги болани кучокларига олиб утирдилар.
«Бола у Зотнинг кийимларига сийиб юборди».

Ёш болаларнинг одати – шу. Умму Кайснинг угилчаси хам Расули Акрам соллаллоху алайхи васалламнинг кийимларини хул килиб куйди.

«Бас, у Зот сув чакирдилар ва унинг устига сепдилар, ювмадилар».

Яъни Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам сув олиб келишларини сурадилар ва сувни олиб бола сийган жойга сепдилар. У жойни ювиб, сунгра сикиб ташламадилар.
«Бошка бир ривоятда: «Сув сепишдан зиёда иш килмадилар», дейилган.

Яъни боланинг сийдиги теккан жойга сув куйиб куйганлар, холос.

Ушбу хадисдан олинадиган фойдалар:
1. Эмизикли угил боланинг сийган жойига сув куйиш мумкинлиги.
2. Эмизикли булмаган боланинг сийдиги нажаслиги (баъзи уламолар, нажас эмас деганлар).
3. Кичик болаларга шафкатли ва мехрибон булиш кераклиги. (Бу ишда мумин-мусулмонларга сарвари коинот Мухаммад соллаллоху алайхи васаллам урнакдирлар. У Зот соллаллоху алайхи васаллам ёш гудакларни кучокларига олар, лутф курсатар, упиб-эркалатар, хатто гудаклардан баъзилари кийимларига сийиб юборса хам, аччикланмас эдилар).

4. Ёш гудакларни такводор, ахли фазл ва солих кишиларга олиб бориб, дуоларини олиш яхши эканлиги.

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади:
«Расулуллох соллаллоху алайхи васалламга бир эмизикли гудак келтирилди. У шу он Хазрат соллаллоху алайхи васалламнинг куйниларига сийиб куйди. У Зот соллаллоху алайхи васаллам сув чакириб, унинг устидан куйдилар», дедилар».

Муслим ривоят килган.

Оиша онамиздан килинаётган бу ривоят олдинги хадисга ухшаб кетади. Ораларидаги нозик фарк биринчи хадисда «сепдилар» дейилган булса, иккинчисида «куйдилар» дейилмокда. Албатта, сепиш билан куйишнинг орасида фарк бор. Куйиш умумийрок булиб, ювишга якиндир.

Лубоба бинти ал-Хорис розияллоху анходан ривоят килинади, у киши айтадилар:

«Хусайн Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг кучокларида эди. Бас, у Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг устларига сийиб юборди. Мен:

«Бирор кийим кийиб, менга изорингизни беринг, ювиб берай», дедим.

У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Киз боланинг сийдигидан ювилади, холос, угил боланинг сийдигига (сув) сепилса булди», дедилар.

Абу Довуд, Ахмад ва Хокимлар ривоят килган.

Ибн Аббос розияллоху анхудан ривоят килинади:

«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам икки кабр ёнидан утдилар ва: «Албатта, икковлари азобланмокдалар. Икковлари катта нарсада азобланмаяптилар. Улардан бири сийдигидан сакланмас эди. Бошкаси булса, чакимчилик килиб юрар эди» , дедилар. Сунгра бир хул шохни олиб, иккига айирдилар ва хар бир кабрга биттадан сукиб куйдилар. Одамлар: «Эй Аллохнинг Расули, буни нима учун килдингиз?» дейишди.

У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Шоядки, булар куригунча икковларидан (азоб) енгиллатилса», дедилар».

Бу хадиси шарифда мусулмон инсон нажас нарсалардан, хатто сийганида сачраши мумкин булган томчилардан хам узини жуда эхтиёт килиши зарурлиги хакида суз бормокда.

Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам бир куни сахобалар билан кетаётиб, иккита кабр ёнидан утдилар ва хаммага эшиттириб дедилар:

«Албатта, икковлари азобланмокдалар».

Яъни ушбу икки кабрда ётган икки одам азобланмокда.

«Икковлари катта нарсада азобланмаяптилар».

Яъни икковларининг кабрда азобланишига сабаб булган нарса одамлар назарида катта нарса эмас. Одамлар унга эътибор бермай одатланиб колганлиги сабабидан азобланмокдалар.

«Улардан бири сийдигидан сакланмас эди».

Яъни сийганда узига сачраса, сийиб булгандан кейин сийдикдан колса, эътибор бермай кетаверар эди. Колган сийдик баданига ёки кийимига томадими, эътибори йук эди.

«Бошкаси булса чакимчилик килиб юрар эди».

Яъни одамларнинг гапини бир-бирига ташиб, ораларида низо чикишига сабаб булар эди.

Дархакикат, Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам айтганларидек, мазкур икки нарса одамлар назарида арзимас нарсага ухшайди. Холбуки, Аллохнинг хузурида булар жуда хам катта гунох хисобланади. Шунинг учун хам бу икки ишга мубтало булган икки киши кабрда азоб чекмокда.

«Сунгра бир хул шохни олиб, иккига айирдилар ва хар бир кабрга биттадан сукиб куйдилар».

Яъни Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам юкоридаги гапларни айтиб булганларидан сунг хурмо дарахтининг хул шохини олиб, иккига булиб, кабрларга биттадан сукиб куйдилар. Бу ишни куриб турган сахобалар:«Эй Аллохнинг Расули, буни нима учун килдингиз?» дейишди.

Сахобаи киромлар Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам бу каби ишларни бир хикмат ила килишларини яхши билишар эди. Кабрнинг устига хул шохни сукиб куйиш биринчи марта булаётганидан бу иш нима хикмат юзасидан килинганини тушуна олмай сурашди.

«У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Шоядки, булар куригунча икковларидан (азоб) енгиллатилса», дедилар.

Яъни, шоядки, ушбу хул шохлар куригунча икки кабрдаги азобланаётган икки бандадан азоб енгиллаштирилса, деб айтдилар.

Бу хадисдан олинадиган фойдалар:

1. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг кабрда булаётган нарсани хам билишлари.

2. Кабр азобининг хаклиги.

3. Сийдикнинг нажас эканлиги.

4. Чакимчиликнинг харомлиги.

5. Сийдикдан тула тозаланмаслик каби гунохларга хам улимдан кейин азоб булиши.

6. Баъзи уламолар бу хадисни далил килиб, кабрда хул усимлик турса, тасбех айтиб туради, кабр эгасига фойдаси етади, деганлар.

Имом Бухорий ривоят килишларича, сахобалардан Бурайда ибн ал-Хусойн кабрларига хурмонинг иккита хул шохини куйишни васият килган эканлар.

7. Баъзи уламолар яна шу хадисни далил килиб: «Кабр устида Куръон тиловати мустахабдир, чунки хул шохнинг тасбехи туфайли азоб енгиллашганда, Куръон кироати ила енгиллашмайдими!» деганлар.

8. Баданга ва кийимга теккан нажосатни дархол кетказиш лозимлиги.

9. Улганларнинг азоби тирикларнинг амали ила бир оз енгиллашиши мумкинлиги.
Бу хадиси шарифга доимо амал килишимиз зарур. Казои хожат вактида эхтиётлик билан пухта тозаланиш лозим. Чакимчиликдан хазар килиш керак. Кабр азобини уйлайлик, доимо пок булишга харакат килайлик!

Лубоба бинти ал-Хорис розияллоху анходан ривоят килинади, у киши айтадилар:

«Хусайн Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг кучокларида эди. Бас, у Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг устларига сийиб юборди. Мен:

«Бирор кийим кийиб, менга изорингизни беринг, ювиб берай», дедим.
У Зот соллаллоху алайхи васаллам:

«Киз боланинг сийдигидан ювилади холос, угил боланинг сийдигига (сув) сепилса булди», дедилар.

Абу Довуд, Ахмад ва Хокимлар ривоят килган.

Бу хадиси шарифда Лубоба бинти Хорис розияллоху анхо узлари Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам иштирокларида шохид булган бир ходисани ривоят килмокдалар:

«Хусайн Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг кучокларида эди».

Бу хазрати Али ва Фотимаи Захроларнинг угиллари, Расули Акрам соллаллоху алайхи васалламнинг набиралари Имом Хусайндир. Маълумки, Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам узларининг жажжи набиралари Имом Хасан ва Имом Хусайнларни жуда яхши курар эдилар. Уларни масжидга хам олиб чикар, утирганларида эркалатиб кучокларида олиб ултирар эдилар. Лубоба бинти Хорис розияллоху анхо уша холатлардан бирини ривоят килмокда.

Расули Акрам соллаллоху алайхи васаллам уз кучокларида набиралари Хусайн розияллоху анхуни олиб ултирар эдилар.

«Бас, у Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг устларига сийиб юборди».

Яъни, кичик Хусайн бобоси Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг кучокларида туриб, у зотнинг устларига сийиб юборди.

«Мен: «Бирор кийим кийиб, менга изорингизни беринг, ювиб берай», дедим».

Лубоба бинти Хорис розияллоху анхонинг бу гапларидан у кишининг Расули Акрам соллаллоху алайхи васалламга булган олий даражадаги хурматлари куриниб турибди. Изор тананинг пастки тарафига кийиладиган кийим. Лубоба бинти Хорис розияллоху анхо сийдик нажаслигидан Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг Хусайн розияллоху анхунинг сийдиги теккан кийимлари – изорларини ювиш лозим булди, деб тушунган эдилар. Аммо Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам Лубоба розияллоху анхонинг тахминлари нотугри эканини баён килдилар.

«У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Киз боланинг сийдигидан ювилади, холос, угил боланинг сийдигига (сув) сепилса булди», дедилар».

Бу фаркнинг сабабини уламолар куйидагича изохлайдилар:

Угил ва киз болаларнинг жисмоний тузилишларидаги фарклар туфайли уларнинг сийдиклари хам фаркли булади. Шунингдек, сийдик чикариш аъзоларидаги фарк туфайли угил боланинг сийдиги сикилиб чикади, киз боланики эса ундай булмайди.

Уламоларимиз, киз боланинг сийдиги ювилишига сабаб, унинг сийдиги куюк булиб, теккан жойига ёпишиб колади, угил боланики эса ундок эмас, дейдилар.

Сахл ибн Хунайф розияллоху анхудан ривоят килинади:

«Мазийдан кийинчиликка учрар эдим. Унинг сабабидан куп гусл килар эдим. Бас, Расулуллох соллаллоху алайхи васалламдан бу хакда сурадим.

У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «У нарсадан тахорат килсанг сен учун етарли», дедилар. Мен: «Эй Аллохнинг Расули, ундан кийимимга теккани кандок булади?» дедим.

У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «Кафтингга сув олиб туриб, кийимингнинг у теккан жойига сепсанг, кифоя килади», дедилар».

Абу Довуд ва Термизий ривоят килишган.

Сахл ибн Хунайф розияллоху анху хам мазий туфайли уз бошларидан утган тажрибани сузлаб бермокдалар. У кишидан мазий куп келар экан. Шу билан бирга, мазий келса, гусл вожиб булади, деган тушунча бор экан. Хадеб гусл килавериб, кийналиб кетибдилар. Охири бориб, бу масалани Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламдан сурабдилар, шунда: «У Зот соллаллоху алайхи васаллам: «У нарсадан тахорат килсанг, сен учун етарли», дедилар».

Шунда Сахл ибн Хунайф розияллоху анху шу масалага боглик яна бир саволни сурадилар.
«Эй Аллохнинг Расули, ундан кийимимга теккани кандок булади?» дедилар. Бу саволга жавобан:
«У Зот соллаллоху алайхи васаллам:
«Кафтингга сув олиб туриб, кийимингнинг у теккан жойига сепсанг, кифоя килади», дедилар».
Яъни мазий кийимингга текканини курсанг, уша теккан жойига устидан сув куйиб ювсанг булди, деганлари эди.
Абдуллох розияллоху анхудан ривоят килинади, у киши айтадилар:
«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам казои хожат киладиган жойга келдилар ва менга учта тош олиб келишимни амр килдилар. Бас, мен иккита тош топдим ва учинчисини ахтариб топа олмадим. Сунгра бир тезак олиб, уни у Зотга келтирдим. Бас, у Зот икки тошни олдилар ва тезакни отиб юбордилар ва: «Бу –чикинди», дедилар».

Бухорий, Термизий ва Насаий ривоят килишган.
Шарх: Абдуллох ибн Масъуд розияллоху анхудан ривоят килинаётган бу хадисда инсон казои хожат килганидан кейин баданига теккан нажосатдан кандок тозаланиши хакида суз бормокда. Шунинг учун хам бу хадис кон, сийдик, мазий ва бошкаларни поклаш бобида келтирилмокда.

Бу хадиси шариф ва кейинги бобларда келадиган хадислар Ислом дини инсон хаётидаги хамма масалаларни, хатто энг кичик ва нозик нарсаларни хам куймай мукаммал баён килиб берганига ёркин далилдир. Бунда инсон казои хожат килганда нима килиши, узини кандок тутиши, кандок килиб тозаланишини хам тушунтириб берилишини курамиз. Шу билан бирга, бу хадисда Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг хаётларида хеч бир аник булмаган нукта йуклиги хам куринмокда. У Зот соллаллоху алайхи васалламнинг хатто халодаги холатлари, килган ишлари хам тулалигича урганилган.

Мана, у Зотнинг сахобаларидан бирлари уз иштирокларида булиб утган бир ишни хикоя килмокдалар. Расули Акрам соллаллоху алайхи васаллам казои хожат килмокчи булиб жой танлабдилар. У Зот алайхиссалом Абдуллох ибн Масъуд розияллоху анхудан учта тош келтиришни сурабдилар. У киши иккита тошни топиб, учинчисини топа олмабдилар ва бу хам булаверса керак, деб урнига эшакнинг тезагини олиб келибдилар (баъзи ривоятларда тезак эшакники экани айтилган). Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам иккита тошни олибдилар, тезакни эса ташлаб юбориб:

«Бу – чикинди», дебдилар.
Ушбу хадисдан олинадиган фойдалар:
1. Казои хожат учун унгай жой топиш зарурлиги.

2. Казои хожатга тайёрланаётиб, узга кишидан тош олиб келиш ва шунга ухшаш ишларда ёрдам сураш мумкинлиги.

3. Казои хожатдан кейин тозаланишда тошни ишлатиш мумкинлиги.

4. Хайвон чикиндиси ила тозаланиб булмаслиги.

5. Хайвонларнинг чикиндиси нажас эканлиги.

Бунга ухшаш масалалар «хало одоблари» бобида батафсил урганилади. Хозирги бобимизга тегишлиси эса тош билан бадандаги нажосатни кетказиш мумкинлигини билишдир.

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади, у киши:

«Мен жунублик асарини Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг кийимларидан ювиб куяр эдим. У Зот намозга кийимларидаги сувнинг хули билан чикар эдилар», дедилар».

Бешовлари ривоят килишган.

Оиша онамиз жунубликнинг асарини, дейишлари, манийнинг асари, деганлари. Чунки инсондан маний чикканда жунуб булади.

Ушбу хадисдан олинадиган фойдалар:
1. Кийимга маний тегса, ювиб куйиш зарурлиги.
2. Аёл киши эрининг кийим-бошларини ювиб, тузатиб бориши кераклиги.
3. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг мутавозе эканлари.
4. Кийимнинг хули билан намозга чикиш мумкинлиги.
5. Маний нажосат экани.
Яна уша кишидан ривоят килинади, у киши:
«Мен Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг кийимларидан манийни яхшилаб укалаб ташлар эдим. У Зот уша кийимда намоз укир эдилар», дедилар».
Бешовларидан факат Бухорий ривоят килмаган.

Бу хадисда маний кийимда куриб колса, уни укалаб ташлаш билан кийим тоза булиши хакида суз бормокда. Имом Ахмад ва Имом Шофеъийлар бу хадисга асосланиб, маний нажас эмас, деганлар.

Маймуна розияллоху анходан ривоят килинади:
«Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламдан ёгга тушган сичкон хакида суралди. У Зот соллаллоху алайхи васаллам:

«Уни ва атрофидаги (ёг)ни олиб ташланг-да, ёгингизни еяверинг», дедилар».

Бошка бир ривоятда:
«Вактики, сичкон ёгга тушса, агар у котган булса, у(сичкон)ни ва атрофидаги (ёг)ни олиб ташланг. Агар у суюк булса, бас, унга якинлашманг», дедилар».
Бешовларидан факат Муслим ривоят килмаган.

Бу хадиси шарифдан олинадиган хукм хадиснинг узида очик-ойдин айтилмокда:

1. Агар сичкон каттик ёгга тушса, сичконнинг узи ва ёгдан у теккан жой атрофи билан олиб ташланади. Колган ёгни еса булаверади.

2. Агар сичкон суюк ёгга тушса, хаммасини харом килади. У ёгни емок учун якин келиб хам булмайди. Сичконга бошка унга ухшаш хайвонлар хам киёс килинади. Шунингдек, ёгга бошка унга ухшаш асал, сув каби нарсалар хам киёс килинади.
Абу Хурайра розияллоху анхудан ривоят килинади:

«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам: «Качонки, бирортангизнинг идишига пашша тушиб колса, унинг хаммасини суюкликка ботирсин, сунгра ташлаб юборсин. Чунки унинг икки канотининг бирида шифо, бошкасида дард бор», дедилар».
Бухорий ривоят килган.
Абу Довуд хам ривоят килиб:
«Ва албатта, у (пашша) дард бор каноти ила сакланади», жумласини зиёда келтирган.

Бу хадиси шарифда Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам сиз билан биз умматларига идишимиздаги суюкликка пашша тушиб колса, кандок тасарруф килишимиз хакида маслахат бермокдалар.

Бу маслахатга биноан, идишдаги суюкликка тушган пашшанинг суюкликка тушмай колган томонини хам ботириб туриб, сунгра олиб ташлаш керак экан.

Бу сиртдан караганда гаройиб туюлади. Пашша ва унга ухшаш хашаротлар таомга тушганда иложи борича уни уша нарсага кам теккизишга харакат килиш мантикка тугрига ухшайди.

Бу хадис билан танишувчи хар бир инсонда шу каби фикр пайдо булишини эътиборга олган Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам юкоридаги гапни нима учун айтганларини шархлаб:

«Чунки унинг икки канотининг бирида шифо, бошкасида дард бор», дедилар».
Имом Абу Довуд келтирган ривоятда эса:

«Албатта, у(пашша) дард бор каноти ила сакланади» деб, пашша бирор суюкликка тушиб, хатарга йуликканда узини саклаш учун дард бор канотини хатар томонга тугрилашини баён килдилар.

Демак, хар бир пашша таомга тушганда, албатта, зарарли каноти ила тушар экан. Мазкур зарарни даф килиш учун унинг шифоли канотини хам таомга ботириш керак экан.

Бу хадиси шарифга нисбатан одамларнинг муносабати тарих давомида узгариб келган. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг даврларида сахобаи киромлар уз одатлари буйича бу хадиси шарифни эшитишлари билан дархол, эшитдик ва буйсундик, деб амал килиб кетаверишган.

Кейинчалик хадиси шарифларни чукур урганган ва улардан турли хукмларни чикарган уламоларимиз эса, бировнинг идишига пашша тушиб колса, уни аввал ботириб, кейин олиб ташлаши керак, деб айтганлар ва ёзганлар.

Ундан сунг асрлар утиб, баъзи бир чала олимлар пайдо булиб, пашшани таом ёки ичимликка ботириб олиш илмга тугри келмайди, пашшада турли микроблар булади, у суюкликка канча куп ботса, микроблари шунчалик куп тукилади, деб бонг урдилар. Бу фикрни баъзилар Исломни, Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламни колокликда, жохилликда айблаш учун ишлатдилар.

Баъзи бир Исломни узича «химоя» килмокчи булганлар эса, хадисни тугри эмас, заиф хадис, деб эълон килишга шошилдилар.

Лекин илм ривожланиши билан хамма нарса уз урнига тушди. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам жохил эмас, олим эканлар. Олим булганларида хам муъжиза гапларни айтадиган олим эканлар. Бу хадиси шариф сахих экан. Сахих булганда хам Имом Бухорий ривоят килган сахих хадис экан.

Турли хашаротларнинг, жумладан, пашшанинг хам тузилиши, таркиблари чукур урганилди. Уларнинг баъзиларида хам дард, хам шифо мавжудлиги аник булди. Ушаларнинг дард бор жойи инсонга тегса ачишиб огриши, кичиши, кизариб ёки кукариб шишиб чикиши, хасосияга ва бошка каттарок офатларга хам сабаб булиши аникланди. Шу билан бирга, уша хашаротлар узлари билан турли касалликларнинг микробларини ташишлари хам равшан булди. Яна уша зарари бор хашаротларнинг баъзиларида шифо-фойдали хусусиятлар хам борлиги аён булди. Мисол учун, асалари хам чакади, хам асал беради. Энг кизиги, хамма хашаротларда хам узини химоя килиш сезгиси, воситаси бор экан. Улар узи учун хавф-хатарни сезганда уша воситани ишга солар эканлар. Шунинг учун хам турли хашаротни билмай босиб олсак, дархол чакиб олар экан. Бу туйгу уларда табиий булиб, хавф-хатар пайдо булганда уз-узидан ишга тушар экан.

Хайвонот оламини яхши урганган олимларнинг таъкидлашларича, бу хадисда пашша хакида келган гап хак экан. Пашшада захарлаш куввати бор экан. Агар пашша бирор жойга кулайдиган булса, узини химоялашга уриниб, захарли каноти ила кулар экан. Шунинг учун хам Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам унинг зарарини кесиш максадида, иккинчи шифоли канотини ботириб олишга маслахат берган эканлар.

Шу билан бирга, таъкидлаш лозимки, хадисда пашшани ботириб олиб ташлаш айтилган, холос. У тушган ичимлик ёки таомни тановул килиш амр килинмаган. Кунгли тортган танаввул килсин, кунгли тортмаган килмасин. Бу ерда Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам пашшанинг зарарини кандок килиб йукотиш ва халол нарсани зое килмаслик маслахатини берганлар, холос. Бу нарсани яхшилаб тушуниб олмок зарур. Мумин-мусулмон киши бундок сахих хадис ила собит булган нарсага эътироз килмаслиги керак. Агар у бунга ухшаш нарсаларни тугри тушуниб етса, жуда яхши. Агар тушуна олмаса, мен тушуна олмаяпман, илмим етмаяпти, деб одоб саклаши зарур. Дархол эътироз билдиришга шошилмаслиги зарур. Чунки мазкур нарсани у билмаса, бошкалар билади, бугун билинмаса, эртага ёки юз йил, минг йил утгандан кейин билинади. Купгина оят ва хадисларнинг сир-асрорлари асрлар утиб, илм ривожланиши ила кашф булмокда.

Бир аёл Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг хотинлари Умму Саламага савол ила келиб:

«Мен этагимни узун килиб, нопок жойларда юрадиган аёлман», деди. Умму Салама:

«Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам, у (этак)ни кейин келган (ер) поклайди», деганлар», деди».

Абу Довуд, Молик ва Термизий ривоят килишган.

Хадисдан куриб турибмизки:

«Бир аёл Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг хотинлари Умму Саламага савол ила келиб: «Мен этагимни узун килиб, нопок жойларда юрадиган аёлман», деди».

Ушбу аёлнинг исмлари Хамида булиб, Иброхим ибн Абдуррахмон ибн Авфнинг ундан фарзанд кургани учун озод килган чуриси эди.

Маълумки, Исломда аёл кишининг узун этакли кийими матлуб. Шу билан бирга, уша узун этакларини ифлос килмасликлари хам матлуб. Аммо баъзи холларда Хамида розияллоху анхога ухшаб хизмат юзасидан ёки бошка сабаблардан нопок жойлардан хам утишлари мумкин. Ана шунда кийимлари нопок булса, нима килишлари керак? Хамида розияллоху анхонинг Умму Салама онамизга айтган сузлари ана шу маънода эди. У киши эса бу саволга Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламдан эшитган хадислари ила жавоб килдилар: «Умму Салама: «Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам, у (этак)ни кейин келган (ер) поклайди», деганлар», деди.

Яъни узунлиги сабабли ердаги нопокликларга теккан этакни кейин келган пок ер тозалайди, деган эканлар.

Ушбу хадисдан олинадиган фойдалар:
1. Аёл кишиларнинг олима аёллардан исломий хукмларни урганишлари лозимлиги.
2. Муслима аёлларнинг узун этакли куйлак кийишлари матлублиги.
3. Этаги ерга тегадиган куйлак билан нопок жойлардан кейин пок жойдан утса, пок булиб колиши (албатта, маълум нажосат булмаса).
Уламоларимиз бу хукм факат аёлларга хос, деганлар. Эркакларга тааллуки йук, чунки эркаклар ерга тегмайдиган кийим кийишлари керак.

Бани Абдул Ашхаллик бир аёл:

«Эй Аллохнинг Расули, бизнинг масжидга борадиган йулимиз сассик. Бас, ёмгирда колсак, кандок киламиз?» деди. У Зот:
«Ушандан кейин ундан покрок йул йукми?» дедилар. Мен:
«Бор», дедим. У Зот:
«Ана уша, буниси билан суришиб кетади», дедилар».

Бу хадисда мусулмонларнинг, хусусан, муслима аёлларнинг покликка канчалар эътибор беришларини курмокдамиз. Улар бундан ун турт аср олдин хам хатто ёмгир ёкканда кучада кийимларига сачраши мумкин булган лойдан хам эхтиёт булишга уринганлар.

Бани Абдул Ашхал кабиласига мансуб бир сахобия Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламга мурожаат килиб:
«Эй Аллохнинг Расули, бизнинг масжидга борадиган йулимиз сассик. Бас, ёмгирда колсак, кандок киламиз?» деди».
Демак, уша сурагувчи аёлнинг уйидан масжидгача булган йул тоза эмас, агар ёмгир ёгиб колса, юриш кийинлашиб, йулда кийимларга нопоклик аралаш лой-сув сачраши мумкин экан.

Шундай холат содир булса, мусулмон кишининг кийими нима булади? Ундок кийимни ювиш керакми? Ёки бошка йул борми? Бу саволга жавоб беришдан олдин Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам савол берган аёлнинг узига:
«Ушандан кейин ундан покрок йул йукми?» дедилар. Яъни уша сассик-нопок йулдан кейин ундан кура тозарок йул йукми?, дедилар. У аёл:
«Бор», деди.
Шунда Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам:
«Ана уша буниси билан суришиб кетади», дедилар. Яъни ифлос йулда теккан нопок нарсалар тоза йулдаги пок ерга тегиб, покланиб колади.

Уламоларимиз ушбу хадиси шарифдан келиб чикиб, кучанинг лойи кийимга сачраса, узрли, факат айнан нажас нарса тегмаса булди, деганлар.

Бу борада Абдуллох ибн Масъуд розияллоху анху Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам билан бирга йулдан теккан нарса учун тахорат килмасдик, деганлар.

Бу хам Ислом дини енгиллик тарафдори эканлигининг далилидир.
Абу Хурайра розияллоху анхудан ривоят килинади:
«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам: «Качонки, бирортангиз кавуши ила нопок нарсани босса, тупрок унинг покловчисидир», дедилар».

Бошка бир ривоятда:
«Качонки, икки махсиси ила нопок нарсани босса, уларнинг покловчиси тупрокдир», дейилган.
Бу хадиси шарифда оёк кийимларини кай йусинда поклаш лозимлиги баён килинмокда. Оёк кийими ила нопок нарса босилса, уни кейин босилган тоза тупрок тозалайди. Агар уша оёк кийимида аник нажосат аломати булмаса, албатта. Бори хам ерга ишкаш билан тоза булади.
Абу Саъид розияллоху анхудан ривоят килинади:

«Пайгамбар соллаллоху алайхи васаллам: «Качонки, бирортангиз масжидга келса, назар солсин, агар кавушларида нопок ёки ифлос нарса курса, уни (ерга) артиб ташласин ва кавушлари ила намоз укийверсин», дедилар».
Учала хадисни Абу Довуд ривоят килган.
Бу хадиси шариф хам олдингисининг маъносини таъкидламокда.

Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам масжидга киришдан олдин оёк кийимига караш лозимлигини уктирмокдалар. Агар оёк кийимида нопоклик булса, уни тупрокка ишкаб, артиб ташлаш зарур экан. Шу билан бирга оёк кийимини ечмай намоз укиш мумкин экан. Бу хам булса, Ислом шариатининг кишиларга осонлик тугдиришга харис эканлигини курсатади.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари