Главная / Маданият / Инсон азиз ва мукаррамдир

Инсон азиз ва мукаррамдир

nasihatАллох таолога беадад хамду сано ва шукроналар булсин, икки олам сарвари Пайгамбаримиз (соллаллоху алайхи васаллам) га саловоту саломлар булсин! Аллох таоло инсонни Узи яратган барча махлукотлар ичида энг мукаррам ва азиз килиб яратди. Бу хакда Куръони каримнинг «Исро» сурасининг 70-оятида шундай мархамат килади:

وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آَدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا

Дархакикат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам килдик ва уларни куруклик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб куйдик хамда уларга пок нарсалардан ризк бердик ва уларни Узимиз яратган куп жонзотлардан афзал килиб куйдик.
Бу ояти каримада Аллох таоло уз бандаларига ато этган бехисоб неъматларини ёд этиш билан бирга, инсоннинг накадар улуг бир мавжудод эканлигига гувохлик беради.
Расулуллох (соллаллоху алайхи васаллам) узларининг муборак хадиси шарифларида:

أَلْمُؤْمِنُ أَكْرَمُ عَلَى اللّهِ مِنَ الْمَلَاءِكَةِ (رواه البيهقى)

«Мумин киши Аллох таоло наздида фаришталардан хам мукаррам ва афзалдир», – деган эканлар. Мана бу хадиснинг шархида шундай дейиладики, яъни «Фаришталарни Аллох таоло факат тоат-ибодат ва баъзи махсус вазифаларни адо этиш учунгина яратган. Шунинг учун уларда акл бор-у, лекин нафсу шахват йук. Хайвонотда эса нафсу шахват бору, лекин акл йук. Аммо одамзодда акл хам бор, нафсу шахват хам бор. Акл уни тугри йулга, савобли ишларга бошласа, нафсу шахват факат нафсни кондириш, шахвоний хирсни кониктиришга ва бунинг учун хар кандай гуноху маъсият ишларидан кайтмасликка бошлайди. Бинобарин, агар инсоннинг акли нафсу шахватидан голиб келиб, унинг амрига мувофик харакат килса, демак, у фаришталардан хам улуг макомда юрган булади. Аммо борди-ю нафсу шахвати аклидан голиб келиб, уларнинг амрига мувофик харакат килса, демак, у хайвонлардан хам паст мартабада колган булади.
Юкоридаги ояти каримада Аллох таоло «Инсонни азиз ва мукаррам килиб яратдик» – деди. Тафсир китобларида инсоннинг кайси неъматлар туфайли мукаррам эканлиги тугрисида купгина мисоллар келтирилган. Баъзи муфассирлар мазкур оятни шархлаб, инсонга ато этилган неъматларни иккига таксим килганлар:
1. Жисмоний неъматлар. Бунга мисол килиб, сихат-саломатлик, яхши таом, чиройли либос, фаровон турмуш кабилардан иборат булиб, бу неъматлар барча бандаларга баробар берилаверадиган нарсалардир.
2. Рухоний ёки маънавий неъматлар. Бунга мисол килиб, иймон, ислом, рушду хидоят, ахлок, инсофу тавфик каби ижобий сифатлардан иборат булиб, бу неъматлар факат Аллох таолонинг иноятига мушарраф булган бандаларигагина насиб булади.
Хар йили 3 декабрь – Халкаро ногиронлар куни сифатида нишонланиши халкимизнинг калби мехр ва саховатга тула эканлигидан далолат беради. Юртимизда ногиронлар давлатимиз томонидан мухофазага олинган, уларга доимо гамхурлик курсатилади. Узгалар мехри ва ёрдамга мухтожларнинг уйларига бориб, холидан хабар олинади, моддий ва маънавий ёрдамлар курсатилади.
Инсоннинг жисмоний холати кандайлигидан катъий назар, унинг калби хамиша сохир туйгулар ва гузал хисларга ошно булади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 1992 йил 14 октябрда булиб утган 47-сессияси махсус карори билан хар йилнинг 3 декабрь куни «Халкаро ногиронлар куни», деб эълон килинган. Шу куни дунё буйлаб ногиронларга ижтимоий ёрдам курсатиш, моддий ва маънавий куллаб-кувватлаш, уларнинг хаётда, жамиятда уз уринларини топишларига имконият яратишга каратилган купдан-куп тадбирлар булиб утади. Республикамизда хам ушбу тадбирни нишонлаш анъанага айланган ва йил сайин нуфузи ортиб бормокда.
Юртимизда нишонланадиган барча байрам кунлари кишиларни бир-бирига мехр-окибатли булишга чакириш билан бирга, узаро иззат-хурмат, саховат курсатишга ундайди. Байрамларда ота-онаси, якинларининг, шунингдек, кексалар, беморлар, ногиронлар, етимлар холидан хабар олиш энг яхши амаллардандир.
Мехрибонлик, Мурувват ва Саховат уйларига моддий ёрдамлар курсатилмокда. Бундай хайрли амаллар юртдошларимиз уртасида мехр-мурувват ришталарининг янада мустахкамланишига хизмат киляпти.
Жорий йилнинг 24 ноябр куни Узбекистон Республикаси Конституциясининг 24 йиллиги хамда 3 декабрь – «Халкаро ногиронлар куни» муносабати билан, хомийлар иштирокида, Олмазор туманида жойлашган «Мурувват» ногирон болалар учун 1-сон интернат уйида мехрга мухтож болалар холидан хабар олиниб, дастурхон атрофида хайрия тадбирига катнашдик.
Ушбу «Мурувват» ногирон болалар учун 1-сон интернат уйидаги мухит, тарбиячилар, устозларининг мехр-мухаббати барча ногирон ва имконияти чекланган болаларнинг хаётига янгича мазмун, шодлик олиб кирмокда.
Болаларга мехр-эътибор курсатиш, уларнинг комил инсон булиб етишиши хакида кайгуриш халкимизга хос эзгу фазилатлардан. Замонавийлик ва миллийлик рухида безатилган ушбу даргохнинг йулаклари тоза-озода, атрофи обод. Мевали ва манзарали дарахтлар, гуллар, турли расмлар билан безатилган ховлида угил-кизларнинг хушчакчак овози кулокка чалинади. Бир-бири билан ахил уйнаётган болаларни куриб кузингиз кувонади. Калбингиз ларзага келади.
Бу ерда бу болаларга уз боласидек, мехр ва мурувват курсатиб хизмат килаётган барча тарбиячилар ва устозларга рахматлар айтиб хакларига дуолар килдик.
«Мурувват» ногирон болалар учун 1-сон интернат уйида болаларнинг билим олиши, хунар эгаллаши, спорт билан шугулланиб, саломатлигини мустахкамлаши учун барча шароит мухайё. Тиббиёт булими замонавий тиббий асбоб-ускуналар, зарур дори-дармонлар билан таъминланган. Шахар, туман согликни саклаш бирлашмаларида болалар тиббий текширувдан утказилади.
Бош комусимизнинг 45-моддасида таъкидланганидек: «Вояга етмаганлар, мехнатга лаёкатсизлар ва ёлгиз кексаларнинг хакуклари давлат химоясидадир».
Шу каби инсон манфаатларини химоя килишига хизмат килувчи конунлар натижасида Республикамизда Аллох таолонинг илохий такдирига кура, отаси ёки онасидан ажралиб колган норасида етим-есирларни куллаб-кувватлаш, уларни тарбиялаш, хаётда уз уринларини топишларига кумаклашиш, тугма ногирон ёки кейинчалик мажрух булиб колган кимсаларга нисбатан мехр-шафкат курсатиш азалий диний кадриятларимизга мос хайрли амаллардандир. Давлатимиз томонидан мустакиллик йилларида турли шахар ва кишлокларда очилган мехрибонлик ва ногиронлар уйларининг шароитини яхшилаш, хатто юра олмай уз уйларида яшаб келаётган ногирон болаларни тарбиялашда ишига энг мохир ва юксак малакали устоз ва муаллимларнинг жалб килиш ишлари олий даражада ташкил этилган.
Бу ердаги кутубхона, замонавий компьютерларга эга синфхона, уйин, футбол майдони, теннис корти ва зарур анжомлар билан жихозланган заллардан иборат спорт комплекси болалар ихтиёрида.
Улар куплаб йуналишларда мамлакат ва халкаро микёсдаги курик-танлов, фестиваль ва мусобакаларда уз истеъдодини намоён этиб келмокда. Бу болаларнинг муайян сохага кизикишини ошириб, уз келажагига булган ишончини кучайтиради.
Шу уринда жорий йилдаги ногирон ва имконияти чекланган Ватандошларимизнинг галабаларни эсласак.
Узбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримовнинг 2013 йил 25 февралдаги «Узбекистон спортчиларини 2016 йилда Рио-де-Жанейро шахрида (Бразилия) булиб утадиган XXXI ёзги Олимпия ва XV Паралимпия уйинларига тайёрлаш тугрисида»ги карори паралимпиячиларимизнинг укув-машгулот йигинларини утказиш, тажриба орттириш, нуфузли мусобакага йулланма берувчи беллашувларда муносиб катнашишини таъминлашда мухим урин тутди.
Шунингдек, 2016 йил 12 июлдаги Узбекистон Республикаси спортчиларининг 2016 йилда Рио-де-Жанейро шахрида (Бразилия) булиб утадиган XXXI ёзги Олимпия хамда XV Паралимпия уйинларига тайёргарлиги ва иштироки тугрисидаги карорни хам алохида кайд этиб утиш жоиз.
Рио бахсларигача Паралимпия уйинларининг факат битта кумуш медали (2012 йил Лондон)га эга булган Узбекистон спортчилари бу галги натижалари билан хамманинг хайрату хавасини уйготди. Бразилияда 160 дан ортик давлатнинг турт мингдан зиёд вакили голиблик учун курашди. Узбекистон бешта спорт тури буйича 32 нафар паралимпиячиси билан катнашиб, 31 медални кулга киритди. Спортчилар сонига нисбатан медаллар жамгариш борасида мамлакатимиз делегацияси 96,8 фоиз натижа билан XV Паралимпия уйинларида энг яхши курсаткич кайд этди. Жамоамиз Марказий Осиё давлатлари орасида биринчи, МДХда иккинчи, Осиёда учинчи погонани эгаллади. Колаверса, хамюртларимиз 7 та Паралимпия уйинлари, 6 та жахон хамда 12 та Осиё рекордини янгилаб, дунё спорти тарихига уз номларини ёздириб куйдилар.
XXXI ёзги Олимпиада уйинларида бокс буйича терма жамоамиз Куба, Франция, Козогистон, Россия, Буюк Британия, АКШ, Бразилия, Хитой каби давлатлар вакилларини ортда колдириб, биринчи уринни эгаллаган эди. Ана шу анъанани XV Паралимпия уйинларида дзюдочиларимиз давом эттирди.
Улар 3 олтин, 1 кумуш ва 6 бронза медаль жамгариб, умумжамоа хисобида пешкадам булди. Карангки, хатто, дзюдо ватани хисобланган Япония вакиллари хам биздан анча кам медаль кулга киритди…
Умуман, XV Паралимпия уйинларида вакилларимиз Ватанимиз шарафини муносиб химоя килди. Навбатдаги Паралимпиада 2020 йили Япониянинг Токио шахрида уюштирилади. Умид киламизки, бундан-да юкори натижалар кулга киритилади, иншааллох.
Бу ютукларнинг барчаси бизнинг юртимизда имконияти чекланган ва ногиронларга булган эътиборнинг ёркин мисолидир. Бизда инсон кадр-киммати биринчи уринда туради.
Мукаддас Ислом дини ирки, насаби, миллати, бойлиги, мансаби ва жамиятдаги тутган урнидан катъий назар, барча инсонларга тенглик, хурлик, узаро бир-бирлари билан хамжихатликни таъминловчи, биродарликни кафолатлаган ягона эътикодий таълимотдир. Бу мазмунни баён килувчи оят, хадислар жуда хам куп, жумладан. Пайгамбаримиз (соллаллоху алайхи васаллам) бир хадиси шарифларида шундай мархамат киладилар: «Кимики, бир муминдан дунё кийинчиликларидан бирини енгиллаштирса, Аллох таоло ундан киёмат огирликларидан бирини енгил килади. Кимики хаётда кийналган кишига осонликни раво курса, Аллох таоло унга дунё ва охиратда енгилликни ато килур», деб айтганлар.
Мусулмон уммати ичида Аллох таолодан узига етган бало, синовларни яхши курган, уларни узи учун неъмат деб билган зотлар жуда куп булганлар ва хозир хам борлар.
«Имрон ибн Хусойн (розияллоху анху)нинг корни шишиб, ётиб колган эди. У чалканча тушганича уттиз йил ётди. Тура олмайди хам, утира олмайди хам. Унга хурмонинг пустлогидан килинган ётогидан казои хожати учун тешик килиб берилган эди. Унинг хузурига Мутроф ва укаси Ало киришди. Унинг холини куриб, йиглай бошлади. Имрон ибн Хусойн (розияллоху анху):
«Нимага йиглаяпсан?» деди.
«Сени шундай огир холатда курганимдан йиглайман», деди.
«Йиглама! Аллохга махбуб булгани мен учун хам махбубдир. Сенга бир гап айтаман. Шоят, Аллох таоло у ила сенга манфаат берса. Аммо мен улгунимча уни (сирни) хеч кимга айтмагин. Фаришталар мени зиёрат килиб туришади. Мен уларнинг саломини эшитаман», деди.
Бу билан у киши ушбу етган бало узи учун укубат эмаслигини, такдир килинган кисмати, касалликка сабр килишлари окибатида хатто соглом булатуриб топаолмайдиган улуг маком, фаришталар уни зиёрат килиб салом беришлик даражасига етганликларини билдириб куйдилар.
Абу Хурайра (розияллоху анху)дан ривоят килинади: «Набий (саллалоху алайхи васалам): «Аллох кимга яхшиликни ирода килса. Уни синовга учратур», дедилар».
Абу Хурайра (розияллоху анхудан ривоят килинади: «Набий (соллаллоху алайхи васаллам): «Мусулмонга кай бир мусибат: хоргинликми, беморликми, ташвишми, махзунликми, озорми, гам-гуссами, хаттоки тикан киришми етадиган булса, албатта, Аллох таоло улар ила унинг хатоларини каффорат килур», дедилар».
Яхшиликлар, савобли амаллар бардавом булган эл-юрт мустахкам булиб тараккий этади.
Хулоса килиб айтганда, яхшиликлар, савобли амаллар бардавом булган эл-юрт мустахкам булиб, тараккий этади. Бундай диёрда инсонлар бир-бирига мехрли, мурувватли булади.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари