Главная / Маданият / Хар нарсани билгувчи Зот

Хар нарсани билгувчи Зот

eshitguvchi-zotИслом дини акидаларидан суз очилганда, кайси мавзуда бахс юритилмасин, гап Аллох таолонинг чексиз кудратига бориб такалади ва шу хакикатни тасдиклайди. Аллохнинг хар ишдаги кудратининг бир киррасини унинг мутлок билгувчилиги ташкил этади, яъни Аллохнинг илми чексиздир.

Аллох таоло хамма нарсани билгувчидир. У хеч качон бирор нарсани билмай колмаган. Унинг эсидан хам хеч нарса чикмайди. У кечаги нарсани хамда бугун ва эртага буладиганини, очик ва махфий нарсаларни, осмондаги ва ердаги нарсаларни, бу дунёдаги ва  у дунёдаги нарсаларни барча-барчасини билади. Бу борлик ва ундаги барча ажойиботлар Аллохнинг илми ва хикмати чексиз эканлигига ёркин далилдир. Куръони Каримда Аллохнинг илми хамма нарсани уз ичига олишига мисол килиб айтиладики: Аллох хамма нарсани Узи яратган. Шу нарсаларни яратган Зот, албатта, уларнинг сир-асрорларини хам хаммадан яхши билади.

«Мулк» сурасида шундай дейилади:

«Ва сиз сузингизни сир тутасизми ёки ошкора айтасизми, албатта, У кунгиллардагини хам билгувчи Зотдир. Яратган Зот Узи билмасмиди? Ва У дакикларгача билувчи ва хабардор Зотдир» (13, 14-оятлар).

Тафсирчилар бу ояти кариманинг нозил булиш сабаби хакида шундай ривоят киладилар: Баъзи кофирлар узаро сухбатларида Мухаммад соллаллоху алайхи васалламга карши гапларни гапираётганларида, «Секинрок гапиринглар, Мухаммаднинг Худоси эшитиб колмасин», дер эканлар. Куръони Карим уларнинг калтафахмлилигини шу оят билан рад этган.

Аллох таоло инсоннинг барча сирларини, жумладан, калбидаги нарсаларни хам билиб туриши хакидаги бу тушунча инсон калбига Аллох таолодан куркиб туриш хиссини солади. Бу эса юкорида таъкидлаганимиздек, барча гунохлардан четда булишга чорлайди.

Ожиз инсон бирор асбоб ихтиро килса, уша нарсанинг хамма тарафини, кам-кустини, кандок ишлашини, качон бузилишини ва хоказоларни билади-ю, хаммани яратган Аллох Уз бандаларининг холини билмайдими?

Куръони Карим Аллох таоло инсоннинг сир-асрорини ва очик гапларини хам билишлигини айтишдан ташкари, борликдаги барча нарсаларни билишини хам баён этган:

«Аллох хар бир ургочининг хомиласини хамда бачадонлар нуксон ёки зиёда киладиган нарсаларни биладир. Хар бир нарса Унинг хузурида улчовлидир. У Зот гойибни хам, шохидни хам билгувчидир. У буюкдир, юксакдир. Сиздан ким гапни сир тутса, ким уни ошкор килса ёки ким кечаси беркинувчи булса-ю, ким кундузи ошкор юрувчи булса, барибир» («Раъд» сураси, 8–10-оятлар).

Аллох таоло узи йук (гойибдаги) нарсани хам билади, хозирда мавжуд нарсани хам билади. У бутун мавжудотдан каттадир, улугдир. Ундан катта, Ундан улуг хеч бир мавжудот йукдир. Аллох таоло бутун борликдан юкоридир. Ундан юксак хеч бир нарса йукдир. Аллох таоло барчанинг гаплари ва килмишларини бирдек билиб туради.

Аллох таоло борликнинг барча махфий сирларини хам жуда яхши билади.

«Гайбнинг калитлари Унинг хузурида булиб, уларни унинг Узидан бошка хеч ким билмас. У ердаги, куруклик ва денгиздаги нарсаларни биладир. Битта япрок узилиб тушмайдики, магар уни хам биладир. Ер тубидаги бир дона дон борми, хулу курук борми – барчаси очик китобда бордир» («Анъом» сураси, 59-оят).

Ушбу ояти каримадан Аллох таолонинг илми чексизлиги ва бу илм узига хос ягона васфга эга илм экани билиб олинади. Бу илмнинг бош сифатларидан бири:

«Гайбнинг калитлари Унинг хузурида булиб, уларни Унинг Узидан бошка хеч ким билмас».

«Гайб»–инсондан гойиб ходисалар, инсон сезги аъзолари билан хис эта олмайдиган, билиш имконлари билан идрок кила олмайдиган ходисалар. Инсон узининг нечоглик билимдонлиги билан гурурланмасин, унинг билганидан билмагани куп булиб колаверади. Уша гойиб нарсаларни билишда инсоннинг бирдан-бир воситаси бор, у хам булса, илохий вахийдир. Колган барчаси тахмин ва гумонлардан бошка хеч нарса эмас.

Гайбга ишониш инсонни хайвондан ажратиб турадиган асосий жихатлардан биридир. Кули билан ушлаб, кузи билан курганидан бошка нарсанинг борлигига ишонмайдиган моддапарастнинг хайвондан нима фарки бор?

Мумин-мусулмонлар гайбга иймон келтириш билан бошкалардан ажралиб турадилар. Чунки акида боби, асосан, гайбга, яъни кузи билан куриб, кули билан ушламаган нарсаларга ишонишдан иборатдир. Аллохга иймон келтириш хам гайбга иймондир. Шунингдек, фаришталарга, илохий китобларга, Пайгамбарларга, киёмат кунига, жаннатга, дузахга, яхшию ёмон кадарнинг Аллохдан булишига иймон келтириш хам гайбга ишонишдир.

Ушбулар ва бундан ташкари, инсонни хар тарафдан ураб турган, утмишни, хозирни ва келажакни илохий парда ортида тутиб турган сон-саноксиз нарсалар гайбиётдир.

Инсон гайбни билиш борасида гоят ожиздир. У биринчи инсон – Одам Атонинг каерда ва качон пайдо булганини билмайди. Билиши мумкин булган нарса – Куръони Каримдаги маълумотлар. Бошка хаммаси тахмин, гумон, фараз ва хоказо. Узининг утмишини билмаган инсон учун утмишнинг асосий кисми гайб булиши турган гап. Аллох таоло эса хаммасини билади. Инсон хозирги лахзада уз танасида кечаётган сонсиз-саноксиз узгаришларни билмайди. Катта-катта узгаришларни билиши мумкин, аммо куплаб нарсаларни, умуман, билмайди. Мисол учун, танасидаги хужайраларнинг харакати унинг учун гайбдир. Уз танасини мукаммал билмаган инсон хозирги даврда борликда руй бераётган ходисалардан канчасини била олади? Хеч канчасини билмайди. Аммо Аллох таоло уларнинг хаммасини билади.

Инсон хатто уз бошига келажакда кандай ходисалар келишини билмайди. Узига тегишли нарсаларни билмаганидан кейин, оламдаги бошкаларга алокадор нарсаларни, умуман, билмайди. Аллох таоло эса уларнинг хаммасини билгувчидир. Моддапарастлар илм номидан гапираётганларини даъво киладилар, лекин хар бир илмий кашфиётнинг атрофини куплаб гайбиёт ураб туришини унутиб куядилар. Шунинг учун хам хар бир илмий кашфиёт атрофида тахминлар ва фаразлар купаяди. Аллох таоло эса уша тахминларнинг хакикатини билади. Гайбнинг калитлари Аллох таолонинг Узидалиги шундандир. Бу калитни хатто Пайгамбарлар хам билмайдилар.

«У ердаги, куруклик ва денгиздаги нарсаларни биладир.»

Яъни маконга тааллукли хамма нарсаларни билади. Инсон уларнинг хаммасини билмайди. Хозирги кунда хам куруклик ва денгиздан инсон аввал билмаган янгидан-янги нарсалар пайдо булиб тургани шунга далолат килади.

«Битта япрок узилиб тушмайдики, магар уни хам биладир.»

Демак, Аллох борликдаги хар бир зарра харакатини хам билади. Дунё микёсида биргина япрокнинг узилиб тушиши сезиларли ходиса эмас. Аммо Аллох таоло шу ходисани хам, хатто ундан хам дакик нарсаларгача яхши билади.

«Ер тубидаги бир дона дон борми, хулу курук борми – барчаси очик китобда бордир.»

«Очик китоб»дан мурод – Лавхул Махфуздир. «Ер остида яширин турган бир дона дон булса хам, хулу курукни булса хам билади» дегани «унинг билмайдиган нарсаси йукдир» деганидир. Бу таъриф факат Аллохнинг Узигагина хосдир.

Мана шу оятлардан маълум буладики, Аллох хакидаги Ислом назарияси курук фалсафий, метафизик назария эмас. Баъзи бир диндагилар эътикод килишларича, Аллох оламни яратиб, Узи осмонга чикиб кетганмиш-у, хозир олам билан иши йук эмиш. Ислом эътикоди буйича эса Аллох доимо бу оламга уз таъсирини утказиб туради. Дунёда булаётган барча вокеалар Аллохнинг илмидан четда колмайди.

Мазкур хакикатнинг бевосита ёшларга дахлдор ахамияти борки, у хакида кискача тухталиш зарур. Хозир хар куни, хар соатда юз бериб турган бир-биридан дахшатли жиноятларда жиноятчиларнинг карийб барчаси «шу ишимни биров курмаяпти-ю» деган тушунчада булади. Борди-ю шундай булди хам, дейлик (Аслида, астойдил кетига тушилса, очилмайдиган жиноят йук). Жиноятчи изсиз йуколди, кутулиб кетди хам, дейлик. Бирок, у кутулолмайди, чунки у хар канча устомонлик килмасин, килмишларига Аллох гувохдир. Бинобарин, жиноятнинг жазоси бандасидан кайтмаса, Аллохдан кайтгусидир.

Хулоса шуки, Аллохнинг хар нарсани куриб-билиб турувчилигини билган хеч бир ёш «хеч ким курмаяпти-ю» деган алдокчи ишончда жиноятга кул урмайди, бундан сакланади.

Check Also

wsd4xD3Anx78ZV1kkfa2p-WUrb4vZcNE

Зафаробод туман хокимлиги иш юритувчиси 8000 доллар билан ушланди

Холат юзасидан тупланган хужжатлар Жиззах вилоят ИИБ хузуридаги Тергов бошкармасига топширилди. 2020 йилнинг 19 август …

Даре уз Янгиликлар – сӯнги Ӯзбекистон хабарлари